Plak dönüyor, sen ne dersen de
Popüler

Plak dönüyor, sen ne dersen de

Üstünden uzun yıllar, başka başka formatlar geçti ama onun kadar iyi ses vereni gelmedi. Kanat Atkaya, plak-pikap dünyasına daha fazla gecikmeden girmek için bilmeniz gerekenleri yazdı.

Fotoğraf: Tuba Özkan, Dekorasyon Editörü: Gül Deren, Moda Editörü: Tülin Demir


Nasıl bir pikap?

Eğer işe sıfırdan başlayacaksanız, ikinci el bir pikapla yola çıkmanızda sayısız fayda var. Devir problemi olmayan, eskimiş iğneyle plaklarınızın canına okumayacak bir pikapla geçireceğiniz “deneme süresi” önemlidir. Biraz kol (bu durumda pikap kolu) çalışmış olursunuz. Müzik/kitap marketlerinde rastlanan, bazıları USB çıkışı sayesinde şarkıları MP3 cihazına aktarma imkanı da tanıyan portatif pikaplar da iyi bir seçenek. Portatif pikap, daha profesyonel bir alete geçince yatağın başucuna taşınabilir, ki yapılmış ve sayısız fayda sağlanmış bir harekettir. Profesyonel pikapta ise sınır yok. İsterseniz evrimini erken tamamlamış bir canlı olarak modern sanat eseri muamelesi gören bir Technics SL-1210MK5 alın (imkanınız varsa kaçırmayın), isterseniz klasik bir Dual. “Manyak param var, bildiğin gibi değil” diyorsanız 650 bin dolar (yazıyla altı yüz elli bin dolar) verip AV Design Haus’un ürettiği Dereneville VP 2010-1’e kadar yolunuz var. Bilinen en pahalı pikaptır ki görüntüsüne bakıp “Bu bir pikaptır” diyene rastlanmamıştır. Yüce bir alet!

Hangi plak değerlidir?

Ne zaman plak konusu açılsa birileri “Bizim evde atalarımdan kalma plaklar var, çok değerlidir di mi?” muhabbetine dalış yapar. Bilemeyeceğiz. Her plak değerlidir elbette ama kastedilen “nadir plak” ise, onun kriterleri var. Her şeyden önce pırıl olması lazım. Kapağına ayrı not, plağın kondisyonuna ayrı not verilir. Elinizdeki plağın nadir, ilk baskı, imzalı veya test plağı (deneme amacıyla basılan ilk 10-15 kopya) olması değerini artırır. Ne kadar değerli olabilir ki plak, derseniz... The Quarrymen’in (Beatles’a dönüşen grup) “That’ll Be The Day”inin sadece tek kopyası var, o da Paul McCartney’in koleksiyonunda. Satılık değil ama uzmanlar 150 bin sterlin değer biçiyor. John Lennon’un, katili Mark David Chapman’a öldürülmeden önce imzaladığı kopya, 1999’da 150 bin dolara satıldı. Yani hikaye de mühim olabiliyor. Bir de Anadolu rock albümler, Türk klasikleri (Bülent Ortaçgil, Erkin Koray, Selda, Hardal vb) çok değerli. Varsa iyi bakın.

33 ne, 45 ne, 78 ne?

Plağın dakikada attığı tur sayısıdır. 33 1/3 devir ve 12 inç (30 cm) plak, Temmuz 1948’de Columbia tarafından piyasaya sürüldüğünde devrim olmuştu. Daha önceki 78 devir ve shellac’tan (gomalak) üretilen ağır, dayanıksız ve kırılabilir formatı silen 33 devir plaklar, vinyl’den üretilmişti ve “albüm” kavramının doğmasını sağladı. Bir yüzüne ortalama 25 dakika müzik sığdırabilen 33’lüklere “long play” denmesi bu sebepten. 7 inç’lik 45 devir format da çoğunlukla iki yüzünde iki şarkı içerdi ve hit şarkı mekanizmasının taşıyıcısı konumunda oldu.

Plakların bugünkü durumu

1980’lerde müzik dünyasına görkemli bir giriş yapan CD, 1991’e gelindiğinde plakları tamamen ortadan silmiş, muzaffer bir komutan havalarındaydı. Ancak zaman plağın itibarını iade etti. 1990’ların sonlarında MP3, CD’yi döverken plak da dönüş yoluna çıktı. Her yıl satışlarını yüzde 100 civarında katlayarak dönüyor plaklar günümüzde. Yeni albümlerin hemen hepsi özene bezene hazırlanmış plak formatıyla da satışa sunuluyor. Klasik albümlerin “audiophile” baskıları, plağın neden hâlâ en iyi ses veren format olduğunu kanıtlıyor. Her yıl nisan ayının üçüncü cumartesi günü kutlanan Record Store Day için basılan özel plaklar, anında “koleksiyonerlik” muamelesi görüyor.

Hangi plakları almalı?

Artan ilgi, plak fiyatlarında da roket etkisi yaptı. 1990’larda kenarda köşede 3-5 liraya satılan eski plaklar, bugün 50 TL’ye filan gidiyor. Özetle çok ucuz bir hobi değil artık. Yine de zamana yayarak iyi bir koleksiyon sahibi olabilirsiniz. Yeni koleksiyon başlatacaklara klasikleri (Bob Dylan, Beatles, Rolling Stones, Pink Floyd) öneririm. Ama tabii ne dinliyorsanız onu alacaksınız. İlk baskı Radiohead plaklarını çıkar çıkmaz almıştım, bugün özenilesi objeler. Aklınızda bulunsun.

Yazı: Kanat Atkaya

İZLE
Az Nota ve Sözle Çok Duygu Vermek: Evrencan Gündüz
İLGİLİ İÇERİKLER eğlence müzik
İlgili Başlıklar
Daha Fazlası