Onlarca yıldır insanlar nemi dışarıda ve stillerini içeride tutmak için tek bir isme güveniyor: Gore-Tex. Bu tesadüfi keşif başlangıçta açık hava seven insanlara pazarlandı, ancak moda evleri, hipsterlar ve kuru kalmayı ve bunu yaparken iyi görünmeyi amaçlayan herkes tarafından benimsenenjenerik bir isme dönüştü.
Bugün, Gore-Tex etiketi The North Face, Patagonia ve Arc'teryx gibi gorp giyim liderlerinin yanı sıra Nike, Adidas, Carhartt ve Moncler gibi daha genel markaların binlerce ürününe dikilmiş durumda. Peki ama Gore-Tex aslında nedir? Nasıl oldu da laboratuvar deneyinden kullanışlı bir stil ikonuna dönüştü? Neden her yerde bu kadar yaygın? Gore-Tex hakkındaki bazı soğuk ve kuru gerçekleri öğrenmek için bu popüler kumaşın üzerindeki katmanları inceliyoruz.
1969 yılında, Bryan Adams'ın ilk gerçek altılı telini akort etmesinden sadece birkaç ay sonra, Bob Gore adında genç bir Amerikalı mühendis ailesinin endüstriyel ürünler laboratuvarında kendi tellerini çekiyordu. Gore, politetrafloroetileni (PTFE ya da daha yaygın olarak bilinen adıyla Teflon) kelimenin tam anlamıyla elle gererken, kazara devrim niteliğinde yeni bir malzeme ve Gore ailesi için kuşaklar sürecek bir zenginlik kaynağı yarattı. Hızla gerilen PTFE'nin, suyun kendisini dışarıda tutarken su buharının kaçmasına izin verecek doğru boyutta milyonlarca küçük gözenekle dolu bir malzemeyle sonuçlandığı ortaya çıktı. Bu malzeme yıllar boyu, nefes alabilen ve su geçirmez malzeme genişletilmiş PTFE (ePTFE) veya Gore-Tex olarak bilinecekti.
Önceden, dışarıda kuru kalmak isteyen herkes ağır işlenmiş derilere veya malzemenin nefes almaya izin vermediği tamamen kapalı plastiklere güveniyordu. Yeterince hareket ediyorsanız, örneğin bir yürüyüş parkurunda, giydikleriniz sebebiyle terler ve bir havuz partisindeki el sıkışması kadar nemli olurdunuz. 1976 yılında, hafif ve su geçirmez bir çadır olan ilk Gore-Tex ürünü oyunu değiştirdi. Kısa süre içinde outdoor markaları, müşterilerine su geçirmezlik teknolojisinde en son ve en iyiyi sunmak için dünya üzerinde en çok atıfta bulunulan patentlerden birine erişmek için çabalıyordu.
Gore-Tex, bugün bile açık hava meraklılarını en yağışlı günlerde bile kuru tutma becerisiyle çok seviliyor, ancak malzemenin kullanım alanını görenler sadece onlar değildi. İlkyardım müdahale ekipleri ve ordu tarafından ekstrem ortamlarda kullanılmak üzere, tıp alanında ise cihaz ve implantlarda kullanılmak üzere hızla benimsendi. Günümüzde Gore-Tex, havacılık ve otomotiv endüstrileri tarafından filtre ve contalarda, kask gibi spor ekipmanlarında ve tüketici elektroniğinde de yaygın olarak kullanılıyor.
Mevcut montunuzun kaplamasına bakarak bunu bilemezsiniz, ancak Gore-Tex bugün moleküler düzeyde Seinfeld'in George Costanza'nın çılgınca kehanette bulunduğu kabarık paltosuyla alay ettiği zamandan biraz farklı. On yıllar boyunca, malzeme gelişmeleri ve pazar baskıları, markanın önce mikro gözenekleri yağ veya kirle kirlenmekten korumaya yardımcı olmak için bir poliüretan (PU) katman ekleyerek formülü gözden geçirmesine yol açtı.
ePTFE'nin patentinin 1990'ların sonunda sona ermesine rağmen Gore-Tex'in su geçirmezlikte bir isim olarak kalması, markanın pazarlarla birlikte evrilme yeteneğinin bir kanıtıdır. Onu şöhretinin zirvesine taşıyan tescilli unsuruna onlarca yıldır erişim serbestti, ancak aynı zamanda neredeyse o kadar uzun süredir kullanılıyordu ki modası geçiyordu. Üretim sürecinin çevreye zararlı 'sonsuza kadar kalan kimyasallar' veya PFAS salması nedeniyle, Gore-Tex ilk var olduğu haliyle aslında gezegen için oldukça zordu. Ana amacı doğaseverlerin doğayı keşfetmesine yardımcı olmak olan bir malzeme için ideal bir durum değil.
Markanın dış giyimdeki en büyük ortaklarından biri, sokakların çoğu gün kıyı yağışlarıyla yıkandığı ve havanın düzenli olarak soğuk ve esintili ile sıcak ve nemli arasında değiştiği bir bölgeden geliyor. Vancouver'daki Arc'teryx, Alpler için tasarlanmış ama herkes tarafından benimsenmiş giysiler tasarlıyor. Arc'teryx'in malzeme ve gelişmiş konseptler kıdemli direktörü Andrew Yip, “25 yılı aşkın bir süredir Gore-Tex ile çalışıyoruz ve geçen yıl serimize dahil etmeye başladığımız yeni ePE membranları da dahil olmak üzere, daha ‘kuru tutma garantili’ bir teknolojiyi henüz değerlendirmedik” diyor.
Ancak Vancouver gibi yerler malzemenin sınırlarını da ortaya koyuyor. “Gore-Tex soğuk ve kuru, serin ve ıslak havalarda kesinlikle bir yıldız, ancak sıcak ve nemli iklimler nefes alabilirlik söz konusu olduğunda bazı zorluklara yol açabiliyor. Bu, aktif olarak geliştirmeye çalıştığımız bir alan” diyor Yip. Çözüm katmanlaşmada yatıyor. “Etkili bir sisteme sahip olmak ve Gore-Tex gibi doğru uygulama için doğru malzemeleri seçmek, dışarıda daha fazla zaman geçirmek, sıcak ve kuru kalmak ve aynı zamanda seçtiğiniz aktiviteleri güvenli ve rahat bir şekilde sürdürmek anlamına gelir.”
Çok az marka fonksiyonel modanın yükselişine Gore-Tex kadar katkıda bulunmuştur, ancak su geçirmezlik konusunda süregelen hakimiyeti yalnızca bu faydaya bağlanamaz. Etiket ilk olarak 1989-1990 Trans-Antarctica Expedition'ın omuzlarında Antarktika'yı kateden en uç maceracılar tarafından bir onur nişanı olarak takıldı, ancak 1990'larda North Face ve Patagonia gibi markaların ana akım haline gelmesine yardımcı olmasıyla kitleler tarafından hızla takip edildi. O zamanlar, ister Rockies'te snowboard yapıyor olun, ister Brooklyn'de bir Beastie Boys konserinde moshing yapıyor olun, muhtemelen Gore-Tex'i temsil ediyordunuz.
Kente ve açık havaya yönelik bu ikilemli çekicilik, patentinin süresi onlarca yıl önce dolmuş olsa bile popülerlikteki yükselişini nasıl sürdürebildiğini açıklamaya yardımcı oluyor. Dünyanın dört bir yanında taklitçiler ortaya çıkarken, marka ortaklıklarını ve dolayısıyla su geçirmezlikte zirvedeki konumunu korudu. İşte bir markanın gücü budur. Tarz sahibi diğer büyük isimler gibi, araç mesaja dönüşür.
Gore-Tex gibi teknik bir giysiyi temiz tutmanın zor olacağını düşünebilirsiniz. Markanın kendisi, ceketinizin fermuarını en üste kadar çekmenizi ve ardından makinede minimum sıkma ve az miktarda sıvı deterjanla ılık suda yıkamanızı öneriyor. Ardından, ılık ve yumuşak bir döngüde kurutucuya atabilir ya da kuruması için asabilirsiniz.
Bu arada, Gore-Tex ayakkabılar için, tabanlıkları ve bağcıkları çıkarın, basit kirleri bir sünger veya fırça ile fırçalayın ve ardından dış kısmı ılık su ve bir damla sıvı deterjanla temizleyin. Kuruması için dışarıda bırakın.
Artık Gore-Tex'i harika yapan şeyin ne olduğunu öğrendiğinize göre, işte size onu gardırobunuza eklemenin kaçırılmaması gereken birkaç yolu. Arc'teryx'in viral Beta ceketi olabildiğince şık ve zamansızdır, ancak su geçirmez malzeme artık bir dizi hasta performans koşucusunda, klasik trençkotlarda ve hatta kamyoncu ceketlerinde de kullanılmaktadır.
BU İÇERİK İLK OLARAK GQ US WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
