Geçtiğimiz yıl #NoBuy etiketi TikTok’ta ivme kazanmaya başladı—insanları harcamalarını kısmaya teşvik eden yeni doğan bir anti-tüketim hareketi. Son dönemdeyse artan fiyatlar ve kasvetli ekonomik tabloyla güçlenen bu yaklaşım, “No Buy 2025” adıyla hem bir söz hem de aşırılıklara karşı verilen bir mücadeleye dönüştü. Artık sadece sosyal medyanın niş bir konusu değil: CNN’den Vogue’a kadar her yerde hakkında yazılar çıkıyor ve geçtiğimiz ay tüketiciler koordineli bir şekilde bir günlük ekonomik boykot düzenledi. Tüm işaretler, özellikle Z kuşağı ve milenyallerin alışveriş ve harcama alışkanlıklarında derin bir değişime işaret ediyor. McKinsey ve The Business of Fashion’ın ortak raporunda şu ifadeler yer aldı: “2025 birçok marka için hesaplaşma yılı olacak.”
“No-buy” (ve daha ılımlı versiyonu “low-buy”), dürtüsel alışverişi bırakmaktan tüm gereksiz harcamaları kısmaya kadar geniş bir yaklaşımı kapsıyor. Katılımcıların özellikle azaltmaya yöneldiği popüler kategori giyim sektörü. (Bu endüstri, aşırı atık üretimiyle biliniyor.) Kullanıcılar, sahip olduklarını yeniden keşfetmek için dolaplarını “alışverişe” açmayı öneriyor; kimileri ise yeni yıl için kendi koydukları “kuralları” paylaşıyor. Bazıları daha uygulanabilir tavsiyeler sunuyor: moda markalarının e-posta listelerinden çıkmak ya da e-ticaret sitelerini engellemek gibi. Bu hem tüketim kültürüne karşı bir başkaldırı hem de daha pratik anlamda para biriktirmenin bir yolu.
No Buy 2025 konusunu daha derinlemesine incelemek için GQ, moda editörlüğünden yazarlık ve danışmanlığa geçiş yapan, “Ordinary Delusions” bültenini yazan Alec Leach ile görüştü. İlk kitabı The World Is on Fire But We’re Still Buying Shoes, günümüz tüketim anlayışını sorgulayan ve modaya ilgi duymanın dumanlar ve aynalarla dolu karmaşık bir yolculuk olduğunu gösteren bir eser.
Leach, “no-buy” hareketinin neden daha geniş bir kitle bulduğunu, yalnızca ikinci el alışveriş yaptığı bir yılını ve gerçek kişisel stilin evetten çok hayır diyerek elde edildiğine dair görüşlerini GQ ile paylaştı.
GQ: Sizce “no-buy” hareketi yeni yılda neden daha çok ilgi görmeye başladı?
Alec Leach: Moda endüstrisi uzun zamandır ilhamsız bir çıkmaza doğru sürükleniyordu. Lüks markaların tamamen ticarileşmesi, iş birliklerinin abartılı hale gelmesi, pazarlamanın kültürün her köşesine sızması… İnsanların bundan sıkılması kaçınılmazdı. Ve artık gerçekten herkes bundan sıkılmaya başladı.
GQ: E-ticaret sitelerini engellemek ya da “alışveriş molası” vermek gibi küçük adımlar, alışverişle ilişkisini değiştirmek isteyen biri için faydalı olabilir mi?
Leach: Kesinlikle. Bir şey almak isteyip birkaç gün beklediğinizde çoğu zaman o heyecan kayboluyor. Alışverişin anlık bir coşkusu var; çoğu zaman can sıkıntısını bastırmak, zor duygulardan kaçmak ya da alışkanlıktan yapıyoruz. Beklemek, gerçekten isteyip istemediğinizi anlamanın en iyi yolu.
Ben bir yıl boyunca sadece ikinci el alışveriş yaptım. Hiçbir şey almamayı denemedim ama yalnızca ikinci el almak o kadar da zor değildi. İkinci el pazarı çok güçlü. Evet, beden bulmak her zaman kolay olmuyor ama biraz araştırmayla yeni ürün almaktan tamamen uzak durmak mümkün.
GQ: Sadece ikinci el alışveriş yaptığınız yılda neler öğrendiniz?
Leach: Daha kasıtlı ve proaktif oluyorsunuz. “Ne istiyorum?” sorusunu netleştirmek zorundasınız. Çevrimiçi mağazalarda rastgele gezinemezsiniz, daha niyetli davranmanız gerekir. Mesela “Carhartt bir ceket istiyorum” dedim ve aradım, sonunda buldum. Hâlâ gardırobumun en çok kullanılan parçası.
GQ: Yaş aldıkça ve tüketim alışkanlıklarınızı daha çok sorguladıkça modayla ilişkiniz nasıl değişti?
Leach: Artık çoğuna dikkat etmiyorum. Loewe’nin şu an neye benzediğini, Dries van Noten’in ya da Marni’nin ne yaptığını bilmiyorum. Ama bana uygun bir hoodie’yi ya da iyi bir ayakkabıyı kimin yaptığını biliyorum. Artık işime yarayan, bana anlam ifade eden şeylere odaklanıyorum. Yaş aldıkça fazlalıkları elemeyi öğreniyorsunuz.
GQ: Bu hareketler tüketim alışkanlıklarımızda daha büyük bir dönüşüm yaratabilir mi?
Leach: Kesinlikle. Ruh sağlığına artan farkındalık, ekonomideki dalgalanmalar, iş güvencesizliği… Orta sınıf yaşam tarzı giderek daha zor ulaşılıyor. 2008 krizi sonrası kaliteli ürünlere yönelim olmuştu çünkü insanlar paralarının karşılığını almak istiyordu. Bugün kriz içinde olmayabiliriz ama alışveriş alışkanlıklarının zamanla değiştiğini gösteren bir örnek bu.
GQ: Modaya meraklı ama tüketimini sorgulamak isteyenlere ne önerirsiniz?
Leach: Gerçek stil, evet dediğiniz şeylerden çok hayır dediklerinizle ilgilidir. Pazardaki küçük bir yüzdeye odaklanıp geri kalanını görmezden gelmek gerekiyor.
Fiyat, beden uyumu, pratiklik… Bunlar herkesin göz önünde bulundurması gereken şeyler. Ama işin özü, “yeter” diyebilmeyi öğrenmekte. Sevdiğiniz birkaç iyi parçaya sahip olduğunuzda, her yeni şey hayati hissettirmiyor.
BU İÇERİK İLK OLARAK GQ US WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR
