Saçların beyazlamasının nedenleri genellikle yanlış anlaşılır. Stres çoğu zaman suçlanır, ancak gerçekte işler bundan çok daha karmaşıktır. International Journal of Trichology'de 2018 yılında yayımlanan bir derlemeye göre, nüfusun yüzde 50’si 50 yaşına kadar beyazlamaya başlar. Ve eğer şu anda bu süreçten geçiyorsanız, sorun değil — bu hayatın doğal bir parçası. Üstelik gümüş saçlar oldukça havalı da görünebilir.
Ama gerçekten ne olduğunu (ve bu konuda gerçekte ne yapabileceğinizi) anlamak için tüm sürecin kökenine inmek gerekir. Bu yüzden Birleşik Krallık’taki önde gelen saç ve saç derisi uzmanlarıyla oturduk ve saçların beyazlamasının gerçek sebeplerini, eğer isterseniz bu süreci nasıl geciktirebileceğinizi konuştuk.
Gri saçla beyaz saçın aynı şey olduğu, sadece farklı tonlarda oldukları yaygın bir yanlış anlaşılmadır. Ama bu tamamen doğru değil.
Xuzhou Tıp Üniversitesi tarafından 2023 yılında yayımlanan bir makaleye göre, gri saçlarda hâlâ biraz melanin bulunur, beyaz saçlarda ise hiç yoktur. Gri saç aynı zamanda biraz daha kaygan hissettirebilirken, beyaz saç daha kabarık ve kıvırcık hale gelir. Bu saçların oluşumundaki sebepler ise özünde aynıdır.
Bu çok da şaşırtıcı olmamalı ama temiz ve sağlıklı bir saç derisine sahip olmak, saç sağlığını — ve rengini — doğrudan etkileyebilir. Saçınızı düzenli olarak yıkamalısınız ve şampuan ya da saç kremi seçerken içerik listesine dikkat etmelisiniz.
“Şampuanlar, saç kremleri ve bakım ürünleri doğal aktif içerikler içermelidir ve gereksiz kimyasallar ile parfümlerden kaçınılmalıdır,” diyor saç ve saç derisi uzmanı Mark Birch. “Kaliteli ve nazik saç ürünlerini seçmek, saçın ve saç derisinin genel sağlığına katkıda bulunur. Bu, özellikle saçınızda birkaç gri tel belirmeye başladıysa, oldukça önemli bir etki yaratabilir.”
Parlak ve sağlıklı saçtan bahsetmişken, sert saç işlemlerinden ve şekillendirme ürünlerinden uzak durmak gerekir. Saç açtırmak ya da perma gibi işlemler havalı görünse de uzun vadede ciddi hasara neden olabilir.
“Isıyla şekillendirme araçları ve kimyasal işlemler saç köklerine zarar verebilir, bu da beyazlamayı hızlandırabilir,” diyor Birch. “Saçınıza nazik davranın, bakım yağları ve serumlarla düzenli olarak nemlendirin ve gereksiz stres uygulamaktan kaçının. Bu, saçlarınızı sağlıklı tutmanın en kolay yollarından biridir.”
Saçınıza sürdüğünüz ya da sürmediğiniz ürünler kadar, nasıl beslendiğiniz de etkili olabilir. Antioksidanlar, vitaminler ve protein açısından zengin bir diyet, saç beyazlamasını potansiyel olarak yavaşlatabilir.
“B12 vitamini hücre yenilenmesi için hayati öneme sahiptir,” diyor bağımsız danışman trikolog Stephen Carson. “Diyetinizde yeterince B12 yoksa, bu melanosit üretimini etkileyebilir ve bu da beyazlamayı tetikleyebilir. Bu nedenle vejetaryen ya da vegan bir diyet uygulayanlar, erken beyazlama açısından daha risk altındadır. B12 alımını artırmak istiyorsanız en iyi kaynaklar karaciğer ve kırmızı ettir. Ancak günlük bir takviye de işe yarayabilir.”
Stres konusuna geri dönersek: stresten dolayı beyazlama kulağa biraz efsane gibi gelse de, aslında bu pek çok araştırmayla kanıtlandı. Örneğin, 2020 yılında yapılan bir fare çalışması, stresin tüylerde beyazlamaya yol açtığını gösterdi.
“Stres ve kaygı herkesi etkilemez,” diyor Carson. “Ancak uzun süreli adrenalin üretimi — yani savaş ya da kaç tepkisini tetikleyen hormon — daha erken beyazlamaya yol açabilir. Bu nedenle stresin kaynağını bulmak ve onu kontrol etmenin yollarını denemek önemlidir.”
Beyazlamaktan endişe ediyorsanız, sigarayı bırakmanın vakti gelmiş olabilir. Sigarayı bırakmak zor olabilir ama uzun vadede saçınızı (ve genel sağlığınızı, cebinizi) kurtarır.
“Tütün içmenin saçların daha hızlı beyazlamasına neden olduğu uzun zamandır biliniyor,” diyor trikolog ve ödüllü saç danışmanı Eva Proudman. “Bunun nedeni, sigarada bulunan toksinlerin, saç derisindeki melanin üreten hücrelere saldıran ve onları yok eden serbest radikalleri tetikleyerek oksidatif strese yol açmasıdır. Bu yüzden çok geç olmadan bırakmak en iyisidir.”
Göz renginiz, kan grubunuz ya da boyunuz gibi, saçınızın neden beyazladığı da genetik olabilir. Ve en doğru şampuanı kullanıyor, diyetinize dikkat ediyor, strese girmiyorsanız bile, genetik yatkınlık söz konusuysa yapabileceğiniz pek bir şey kalmaz. Saçınızı boyayabilirsiniz elbette ama aynı zamanda kabullenebilirsiniz de. Pierce Brosnan gri saçlarını nasıl taşıyacağını bilen bir adam ve herkes onun gibi görünmek ister.
“Genetik, kim olduğumuz ve nasıl göründüğümüz konusunda büyük rol oynar ve bu saçlar için de geçerlidir. Gri saçların ne zaman ortaya çıkacağını büyük ölçüde genetik belirler,” diyor Proudman. “Bu yüzden erken yaşta gri saçlar fark ederseniz, büyük olasılıkla anne-babanız ya da büyükanne-babanız da erken beyazlamıştır. Gri saçların olağandışı derecede erken başlamasına ‘erken beyazlama’ denir, bu duruma ‘kanities’ ya da ‘akromotrişi’ de denir.”
