Dünyanın en kötü seri katilleri farklı nedenlerle tarihe geçmiştir: kimi suçlarının vahşetiyle, kimi inatçılığı ve sürekliliğiyle öne çıkar. Ancak pek çoğu, her şeyin kontrol altında göründüğü paralel bir hayat sürmesiyle dikkat çeker. Sıradan bir komşu ya da bir ailenin üyesi gibi yaşayabilirler; aynı zamanda başka anlarda insanların hayatına son vermeye adanmış bir yaşam da sürebilirler.
Şüphesiz bu özelliklerin her biri, suç işleyen birinin gayet “normal” bir hayat yaşayabilmesi, hatta çoğu zaman yeterli delil bulunamadığı için cezasız kalabilmesi ihtimali karşısında tedirginlik ve rahatsızlık yaratmak için yeterlidir. Ancak psikoloji, özellikle de adli psikoloji, dünyanın en kötü seri katillerine benzer davranışlar sergileyen kişileri ayırt etmeye yardımcı olabilecek bazı davranış örüntülerini incelemiş ve sistematik hale getirmiştir. Bu alan, suç psikolojisi ve kriminolojiyle yakın ilişki içinde çalışır.
Örneğin adli psikoloji; suçluların davranışlarını inceler, psikolojik profilleri analiz eder, hukuki ve yargısal unsurları değerlendirir, suçun tekrarlanma riskini ele alır ve suçların arkasındaki motivasyonları anlamaya çalışır. Suç psikolojisi ise insanların neden suç işlediğine, suç örüntülerinin nasıl oluştuğuna ve psikolojik, sosyal ile biyolojik faktörlerin suç davranışını nasıl etkilediğine odaklanır. Kriminoloji de bu bilgileri sosyoloji, hukuk ve psikiyatri gibi disiplinlerle birleştirir. Birlikte ele alındığında, dünyanın en kötü seri katillerine dair vaka analizlerinde sıkça örtüşen bazı unsurlar ortaya çıkar.
Jeffrey Dahmer, en bilinen seri katillerden biridir. Fotoğraf: Marny Malin/Getty Images
Kavram geniş olmakla birlikte, dünyanın en kötü seri katillerinin birçoğu belirli kişilik bozukluklarıyla, özellikle de psikopatik ve antisosyal özelliklerle ilişkilendirilmiştir. Bunlar arasında belirgin empati eksikliği, suçluluk ya da pişmanlık duyamama, sürekli manipülasyon ve insanlara araçsal bir bakış açısı yer alır; yani karşısındakileri birer nesne olarak görürler. Burada önemli bir nokta şudur: Psikopati her zaman şiddet anlamına gelmez. Ancak bu vakalarda dürtüsellik, sadizm ya da kontrol ihtiyacıyla birleştiğinde cinayete varabilen bir tablo ortaya çıkabilir.
Bir diğer ortak unsur, erken yaşlarda yaşanan travmalardır. Her vakada görülmesi şart olmasa da, fiziksel, cinsel ya da duygusal istismar; ihmal, ebeveyn yokluğu ya da aşırı şiddet içeren ortamlar biyografilerinde sıkça yer alır. Psikolojiye göre bu deneyimler duygusal gelişimi bozabilir, derin bir öfke yaratabilir ve zamanla daha karmaşık ve tehlikeli hale gelen güç ya da intikam fantezilerini besleyebilir.
Söylenen doğrudur: Şiddet çoğu zaman giderek tırmanır ve birçok katilin geçmişinde daha önceki şiddet kayıtları bulunur.
Pek çok durumda, şiddetin cinayete evrilmesinden önce uyarı işaretleri zaten mevcuttur. Örneğin, tartışmalı ve çok bilinen O.J. Simpson vakasında, partnerinin onun öfke patlamalarını defalarca bildirdiği bilinir. Birçok seri katil, hayvanlara eziyet, kundakçılık, röntgencilik, takip etme ya da cinsel saldırı gibi davranışlarla başlar. Psikolojiye göre bu eylemler birer prova işlevi görür; fantezileri pekiştirir ve ahlaki eşiği düşürür. Zamanla cinayet, egemenlik kurma, aşağılama ya da duygusal tatmin gibi belirli psikolojik ihtiyaçları karşılamanın aracı haline gelir.
Son olarak, dünyanın en kötü seri katillerinin çoğu güçlü bir içsel fantezi dünyasını ve ritüelleştirmeyi paylaşır. Cinayetler çoğu zaman ani dürtülerle değil, planlı ve tekrarlayıcı biçimde işlenir; kurban seçiminde ya da öldürme yönteminde belirgin kalıplar görülür. Birçokları için suç, kimliğini yeniden doğrulamanın, mutlak kontrol kurmanın ve üstünlük hissi yaşamanın bir yoludur; bu yüzden her ayrıntı dikkatle planlanır. Psikoloji, bu faktörlerin karmaşık bir biçimde etkileştiğini ve aşırı şiddetin tek bir özellikten değil, yatkınlık, çevre ve çarpık öğrenmenin birleşiminden doğduğunu vurgular.
BU İÇERİK İLK OLARAK GQ MEXICO Y LATINO AMERICA WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
