Açık olmak gerekirse, gaslighting bir tür duygusal istismardır. Ve çoğumuz şu ya da bu zamanda bunun kurbanı olmuşuzdur.
"Delirmiş gibi konuşuyorsun!" "Aşırı tepki verdiğini biliyorsun, değil mi?" "Neden her zaman bu kadar hassas olmak zorundasın?" Siz de bu cümlelerin hedefi oldunuz mu? İnançlarınızı ve gerçeklik algınızı yeniden sorgulamanıza neden oldu mu? Muhtemelen birileri size gaslighting uyguluyordur ve bunun farkına bile varmamışsınızdır.
2018 yılında Oxford Sözlüğü "gaslighting "i "toksik" ve "incel-istemsiz bekar" ile birlikte popüler sözcük olarak listeledi. Resmi olarak şu şekilde tanımlanıyor: "Bir kişiyi kontrol etmek amacıyla, özellikle de gerçekte ne olduğu hakkında hayal kurduğuna veya yanıldığına dair gerçek olmayan şeylere inandırma süreci".
Gaslighting, sadece romantik ilişkilerde 'red flag' olmayan manipülatif bir araç. Bir aile üyeniz, arkadaşınız ve hatta patronunuz bile size 'gaslighting' uygulayabilir. Ve eğer kontrol edilmezse, duygusal, psikolojik ve hatta fiziksel sağlığınız üzerinde uzun vadeli hasara yol açabilir.
İşte bu nedenle, maruz kaldığnıza dair işaretleri fark etmeniz ve bunu nasıl durduracağınızı bilmeniz çok önemlidir.
Bu terime ilk kez 1938 yılında İngiliz oyun yazarı Patrick Hamilton tarafından yazılan gizemli bir gerilim romanında rastladık. Gas Light (Gaz Işığı) adı verilen bu oyun, başrollerini Ingrid Bergman ve Charles Boyer'in paylaştığı 1944 yapımı Gaslight filmine uyarlanmıştır. Filmde Gregory (Boyer), kendisine güvenen karısı Paula'yı (Bergman) kendi gerçekliğini sorgulaması ve yavaş yavaş aklını kaybettiğine inanması için manipüle eder, böylece onu akıl hastanesine yatırabilir ve bu arada mallarını çalabilir.
Enstrümantal bir sahnede Gregory tavan arasındaki gaz lambalarını yakarak titremelerine neden olur. Paula bunu sorduğunda, Gregory öyle olmadıkları ve her şeyin Paula'nın kafasında olduğu konusunda ısrar eder ve Paula'nın kendi algısından şüphe etmesine neden olur. Ve böylece "gaslighting" terimi ortaya çıkar.
USA Today'in Newport Enstitüsü'nden aktardığı bir haberde bu manipülasyona dair birkaç örnek veriliyor:
Yale Duygusal Zeka Merkezi Yardımcı Direktörü ve The Gaslight Effect kitabının yazarı psikanalist Robin Stern'e göre, gaslighting mevcut bir güç dinamiği üzerine inşa edilir. Stern, "Gaslighting, eşit olmayan bir güç dinamiğinin olduğu ve hedefin gaslighter'a güç ve genellikle saygı verdiği ilişkilerde meydana gelir" diyor.
Çoğu durumda gaslighting yavaş bir yanma gibidir. Muhtemelen belli bir süre boyunca beyninizin yıkandığının farkına bile varmazsınız. Psikolog Stephanie Sarkis bunu "tenceredeki kurbağaya" benzetiyor - ısı o kadar yavaş artıyor ki kurbağa kaynadığının farkına bile varmıyor.
Ancak bu, işaretlerin fark edilemeyeceği anlamına gelmez. İşte dikkat etmeniz gerekenler:
Stern'e göre, işte dikkat etmeniz gereken bazı yaygın gaslighting ifadeleri:
1. İlk ve en önemlisi, duygusal istismara maruz kaldığınızı belirlemek için yukarıda belirtilen durumları kontrol edin.
2. Kendinizi durumdan uzaklaştırın ve olaya tarafsız bir gözle bakın. Karşınızdaki kişinin size sürekli olarak gerçeğinizi sorgulattığı bir kalıba mı giriyorsunuz? Cevabınız evet ise, duygusal istismara maruz kalıyor olabilirsiniz.
3. Kanıt toplayın; gerekirse hepsini yazın, böylece aksini düşünmenizi isteseler bile böyle hissettiğiniz için "deli" olmadığınızı bilirsiniz.
4. Sırdaşlarınızla konuşun; her zaman gerçekleri saklayacaklarını bildiğiniz arkadaşlarınız ve aileniz, eğer sizin bu tarz bir manipülasyona uğradığınızı düşünüyorlarsa bunu size söyleyecektir.
5. Kendinizi seçin. Sizi duygusal olarak istismar eden kişi çok fazla zaman ayırdığınız kişi olabilir, ancak gerçeklik algınızdan şüphe duymanıza neden olan herkesten uzaklaşmayı kendinize borçlusunuz.
6. Kendi gerçeğinizi bilin. Bir gaslighter, varsayılan olarak, sizi yanıldığınıza ikna edecek kadar manipülatiftir. Ancak inançlarınıza bağlı kalırsanız, başarılı olamazlar.
7. Gaslighter'ın saçmalıklarından sorumlu olmadığınızı unutmayın. Onların manipülatif eylemleri kendi köklü güvensizliklerinden kaynaklanır. Suçlanacak kişi siz değilsiniz.
8. Bir gaslighter ile tartışmayın. Bu size teslim oluyormuşsunuz gibi gelebilir ama tam tersidir. Bir gaslighter, söylediklerini rasyonalize etme ve hatta daha da ötesi, sözlerinizi çarpıtma konusunda yeteneklidir. Daha fazla diyaloğa girerek, kaçınılmaz olarak onlara kendi bakış açılarını empoze etmeleri için daha fazla alan vermiş olursunuz.
9. Meditasyon ve farkındalık yoluyla ya da terapi arayışına girerek kendinize olan güveninizi yeniden inşa etmeyi öğrenin. İkinci durumda, bir terapistin her ikisini de sunabileceğini unutmayın: tarafsız bir bakış açısı ve şefkatli bir rehberlik.
10. Son olarak, kendinize karşı nazik olun. Bir gaslighter, öz değerinizi tahmin edebileceğinizden çok daha fazla şekilde etkileyebilir. Unutmayın, bu onların bir yansımasıdır, sizin değil. Kendinize karşı nazik olun, böylece iyileşebilir ve biraz daha yaşlı ve çok daha bilge bir şekilde ilerleyebilirsiniz.
Bu içerik GQ India web sitesinde yayınlanmıştır.
