“Uyumama yardımcı olması için biraz kahverengi gürültü dinlememin sakıncası var mı?” Bu, Güney Asyalı bir konuşmacının yatakta döndüğü ve ardından bhangra, Bollywood veya dırdırcı ebeveynlerden oluşan bir film müziği koyduğu son viral TikTok'ların açılış satırı. Bu, platformda ve ötesinde kaçınılmaz bir trend haline gelen bir şaka: uykuya dalmaya veya iş yapmaya yardımcı olmak için belirli bir tür ortam sesi kullanmak. TikTok'ta #brownnoise etiketli altı binden fazla gönderi var ve bunların her biri milyonlarca kez görüntülendi ve kahverengi gürültü dinleten, saatler süren YouTube videoları da benzer rakamlara ulaşıyor. İnternetteki insanlar - özellikle de DEHB olanlar - hiperaktif zihinlerini sakinleştirdiği konusunda övgüler yağdırıyor. Zadie Smith, Penguin podcast'ine “kulaklarımda ses olduğu sürece” her yerde yazabileceğini söyleyen bir hayran.
Peki ama kahverengi gürültü tam olarak ne? Bazen kırmızı gürültü olarak da adlandırılan bu ses, arızalı bir televizyondan ya da iki istasyon arasında kalmış analog bir radyodan gelen statik bir ses olan beyaz gürültünün bir varyasyonu. Uyku uzmanı ve Navigating Sleeplessness kitabının yazarı Dr. Lindsay Browning, kahverengi gürültünün daha bas ağırlıklı olduğunu söylüyor: “kıyıya çarpan okyanus dalgalarının sesi veya bir uçağın içindeki alçak gümbürtü” gibi. Beyaz gürültünün sert tiz frekanslarına sahip değil, bu da insanların yatmadan önce neden ona yöneldiğini kısmen açıklıyor. Ve adını renkten değil, kahverengi gürültünün ses olarak kopyaladığı aynı tür rastgele, desensiz hareketi parçacıklarda ilk kez gözlemleyen bilim adamı Robert Brown'dan alıyor.
Meditasyon öğretmeni Ciara McGinley, uyumakta güçlük çektiği bir sırada kahverengi gürültüyle karşılaşmış. Beyaz gürültü “her zaman radarımdaydı” diyor, ancak bir gün Spotify'da akşamları rahatlamasına yardımcı olan gerçekten iyi bir kahverengi gürültü çalma listesi buldu. Şimdi bunu meditasyon çalışmalarının bir parçası olarak müşterilerine, özellikle de uygulamaya yeni başlayanlara tavsiye ediyor. “Eğer aklınız başınızdan gitmişse ve gerçekten zorlanıyorsanız, başlamak için gerçekten iyi bir liste olabilir.”
Bazı insanlar kahverengi gürültünün bir başka faydasının da DEHB semptomlarını hafiflettiğini ve odaklanmalarına yardımcı olduğunu keşfetti. Batı Norveç Üniversitesi'nde özel eğitim profesörü olan Göran Söderlund, bu doğrultuda birçok çalışma yürüttü ve bu rahatsızlığı olmayanlar için de konsantrasyonu artırabileceğini düşünüyor. “Her beyin aslında biraz gürültüden faydalanabilir” diyor. Zadie Smith'in çıktılarına ve YouTube'da yer alan ve başlıklarında ders çalışmaktan bahseden kahverengi gürültü videolarına bakılırsa, pek çok kişi aynı fikirde.
Colorado'daki Regis Üniversitesi'nde farmasötik bilimler profesörü olan Dan Berlau, kahverengi gürültünün bilimsel düzeyde neden işe yaradığına gelince, araştırmaların aslında şimdiye kadar beyaz gürültüye odaklandığını söylüyor - ancak “beyinlerimizin beyaz ve kahverengi gürültüye temelde aynı şekilde tepki verdiğini” düşünüyor. Uyurken kahverengi gürültü çalanlar için bunun “diğer, daha rahatsız edici sesleri” maskeleyebileceğini söylüyor. “Beyinlerimiz tehlikeyi dinlemek üzere tasarlanmıştır - avcılardan kaçmanın evrimini düşünün - bu nedenle ani sesler bizi çok kolay uyandırabilir.” Beyaz veya kahverengi gürültü, bizi “geçen bir ambulanstan veya üstümüzdeki zeminin gıcırtısından” izole etmeye yardımcı olan “homojen bir ses örtüsü” sağlar. Yaklaşık on yıl boyunca Londra'da yaşayan McGinley için bu maskeleme etkisi bir nimetti - şehir gürültüsünden uyanık kalan diğer şehir sakinleri için kahverengi gürültüyü tavsiye ediyor. Benzer şekilde, bazı kulak çınlaması hastaları da kahverengi gürültünün kulaklarındaki sürekli çınlama seslerinin verdiği rahatsızlığı hafiflettiğini söylüyor.
Kahverengi gürültünün rahatlama ve odaklanma etkisi - DEHB'ye, ders çalışmaya ve akşamları sakinleşmeye yardımcı olan şey - biraz daha karmaşık ve tartışmalı. Söderlund bunu çeşitli grafikler yardımıyla ve “stokastik rezonans” ifadesiyle açıklıyor; bu da temelde biraz gürültünün eklenmesinin başka türlü duyamayacağınız şeyleri duymanızı sağlayabileceği anlamına geliyor. Gürültü beyindeki sinyalleri artırabilir ve bu nedenle DEHB olan (ya da olmayan) kişilerin odaklanmasına yardımcı olabilir. Berlau ise gürültünün beyinde dopamin salınımını taklit ettiği teorisini, gürültü dinlemenin istenmeyen dikkat dağıtıcı unsurları engelleyebileceği gerçeğinden “çok daha az ikna edici” buluyor.
Kahverengi gürültüyü nerede dinleyebilirsiniz? Spotify ve Apple Music çalma listeleri, YouTube videoları ve birçok özel uygulama var. McGinley, uyumadan önce “pazarlığa açık olmayan”, 30 dakikalık bir rahatlama süresi olduğunu ve bu süre zarfında “yatmaya hazırlanırken telefonumda yüksek sesle [kahverengi gürültü] çaldığını” söylüyor. “Stresli değil ama gerçekten meşgul olduğunuz bir günün ardından hemen uyumaya çalışıyorsanız” diyor ve ekliyor: “Kendinizi toparlamak için bu süreyi ayırmazsanız gerçekten zorlanırsınız.” Gece boyunca dinlemeye değecek kadar gürültülü bir yerde yaşamıyorsanız, uyuduğunuzda kapanması için bir zamanlayıcıya koymanızı öneriyor.
Birkaç başka öneri de var. Tutarlı bir uyku düzenine sahip olmak ve uykuya dalmadan önce kitap okumak gibi rahatlatıcı aktiviteler yapmak gibi diğer uyku hijyeni unsurlarının da farkında olduğunuzdan emin olun. Berlau, uyumak için kahverengi gürültü kullanmanın da “biraz alışkanlık yaratabileceğini” söylüyor ve daha yüksek sese çıkmadan önce birkaç gece düşük ses seviyesinde denemenizi tavsiye ediyor. Ancak sesi 11'e kadar açıp kulak zarınızı parçalamadığınız sürece, ister 40 göz kırpmanın peşinde olun ister çok satan bir roman yazmaya çalışıyor olun, bunu denemenin gerçek bir dezavantajı yok.
BU İÇERİK İLK OLARAK BRITISH GQ WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
