Performans sanatı terimi bugünlerde dolu ve kıvrımlı bir terim olarak karşımıza çıkıyor; büyüleyici olduğu kadar kafa karıştırıcı. Performans sanatı, temellerinde sanatçının yaptığı bir eserden çok, sanatçının kendisinin varlığına bağlı bir sanat eserini ifade eder. Performans sanatının varlık sebeplerinden birinin bedenin, mekânın sınırlarını yok etmek, mekâna müdahale etmekten geçer. Performans sanatını bedenin fizik sınırıyla mekânın fiziksel sınırlamaları arasında bir gerilim olarak görür. Performans sanatı metinden bağımsızdır ve o an olur, tekrarı yoktur. Performansın içinde izleyiciyi de aktif bir konuma getirmeyi hedefler. Burada modern toplumun sorunlarını sorgulayan, kendi özgün tekniklerini geliştiren, ifade biçimlerini değiştiren ve gerçek eylemlerle ortaya çıkan 5 çağdaş performans sanatçımız var.
Melati Suryodarmo
‘Düşüncelerimi hareket ettirmem için bana ilham veren dünya, içimdeki dünyadır.’ diyen, Endonezya kökenli, fiziksel olarak zorlu performanslar düzenleyen Melati Suryodarmo, tekrarlayan hareketlerden yararlanıyor ve çoğu zaman performansları saatler sürüyor. Bazen "gerçek bir saçmalık düzeyi"ne ulaşıyor ve gerçeklik algısında bu saçmalık düzeyine ulaşmayı sevdiğini ifade ediyor. Sanatçının çalışma sürecindeki belirli temaları performans ve vücuttan oluşuyor. Melati için bedeni sadece fizyolojik ve psikolojik yönleri olan bir beden değil, aynı zamanda politik bir ifade biçimidir. Melati, hareket yoluyla diğer bedenlerle ve kendi bedeniyle çatışmayı, bölünmeyi işler. Sınırlanma, kimlik sorunu gibi konulara değinir. Performans kariyerinde Almanya'da Butoh dansçısı Anzu Furukawa ve performans sanatçısı Marina Abramović ile çalıştı.
Robert Wilson
Amerikalı deneysel tiyatro sahne yönetmeni, oyun yazarı aynı zamanda performans sanatçısı olan Robert Wilson, New York Times tarafından dünyanın önde gelen avangart tiyatro sanatçısı olarak tanımlanmıştır. Geniş kariyeri boyunca koreograf, icracı, ressam, heykeltıraş, video sanatçısı, ses ve ışık tasarımcısı olarak da çalıştı. 1960'ların sonlarından bu yana, Robert Wilson'ın prodüksiyonları, tiyatro ve operanın görünümünü kesin bir şekilde şekillendirdi. Sahne içerisinde kullandığı materyalleri ya da içerikleri alışılmışın dışında imgesel bir dille oluşturdu. Wilson’ın kendine özgü oluşturduğu ve icra ettiği bu performanslar dünya çapında ona birçok ödül kazandırdı. Bireysel olarak yaptığı çizim, heykel gibi çalışmalarda da çeşitli sergilerde, özel ya da müze koleksiyonlarında sergilendi. Wilson’ın tarafından performe edilen, benim favori performansım olan Shakespeare Soneleri’ne mutlaka göz atmalısın.
Amanda Coogen
Canlı performans sanatı, fotoğraf ve video alanlarında çalışan, uluslararası alanda tanınan ve eleştirmenlerce beğenilen Amanda Coogen’ın eserleri; drama, tiyatro, moda ve bedeni birleştiren disiplinler arası bir yaklaşımı içerir. ‘İrlanda İşaret Dilini ana dilim olarak kullanarak büyüdüm. Bir direniş alanı olarak beden, işimin merkezidir. Performanslarım hem eğlenceli hem zorlayıcı hem de mücadele ve psikolojik dayanıklılığı ele alıyor.’ diyen sanatçı Marina Abramovic'in de yüksek lisans öğrencisiydi. Bir fikri özüne yoğunlaştırma ve onu bedeniyle iletme üzerine uzmanlaşmıştır. Gösterilerinde jest ve bağlamlardan faydalanıyor. Edebi alt yapısı sayesinde şiirsel bir gösteri sunuyor.
Yoann Bourgeois
Fransız akrobat, aktör ve performans sanatçısı olan Yoann Bourgeois, sanatta, birden fazla disiplini bir araya getiren performanslar düzenliyor. Dans, tiyatro, tasarım, mimari, şiir ve hatta biraz da mühendislik gerektiren akrobatik performanslarıyla disiplinlerarası hem muhteşem bir görsellik hem de temelleri sağlam atılmış düşünce alt metni hazırlıyor. Bunlardan en bilinen performansı Celui Qui Tombe (Düşen Kimse) projesiyle dünyada sükse yarattı. Dönen platformlar ve trambolin entregrasyonlarından faydalanmasıyla teknik geliştiren sanatçı adından genç yaşta sıkça bahsettirdi. “Ağırlıksızlık ve süspansiyon fiziğini çevreleyen fikirlerden her daim etkilendiğini” belirten sanatçı, ilham kaynağı olarak Spinoza’nın düşüncelerini gösteriyor.
Leman Sevda Darıcıoğlu
Sanatçı enstalasyon, video, fotoğraf gibi diğer disiplinlerle de ilgilense de temel olarak performans sanatı alanında üretimini gerçekleştiriyor. Kendisi üzerine performatif bir araştırma olarak yaklaşıyor ve işlerini kendi limitlerini ve kendiliğini dönüştürme ve düşünmek, tahayyül etmek, için yeni kavramlar yaratma aracı olarak kullanıyor. Bedeni ‘açılacak bir kaynak, duygular, korkular ve sınırlar üzerine bir laboratuvar ve karşılaşmaların yoğunluk alanı’ olarak görüyor. Bu kampsamda ‘Bir Güle Bakmak’ performansıyla insanlığın ham maddesini ortaya çıkarmayı amaçladı. An’ın ve temasın gücüne inanıyor. Bir sanatçı olarak kendisini tanımlaması gerektiğinde ‘queer sanatçı’ tanımını kullanan sanatçı, ‘queer’i sadece heteroseksüelliğin ve ikili cinsiyetin dışı olarak değil, normativitenin ötesinde bir alan olarak alıyor. Şu anda Performistanbul Uluslararası Performans Platformu'nun bir parçasıdır.
