Aslında bu 1950’lerden beri süregelen bir toplumsal kırılmadan kaynaklandı. 1950’lerde bir odayı kaplayan bilgisayarların çıkmasıyla hem makinayı hem de yazılımı çalıştırabilen üst düzey mühendisler eğitilmeye başlandı. 1950’lerde ABD’de toplam 10 bin yazılımcı vardı. Kişisel bilgisayarların 1980’lerde artması ve bilgisayarların evlere girmesiyle beraber bu sayı 20 senede 200 bine çıktı. Eş zamanlı olarak yazılımcı ve makina mühendisi arasındaki fark da açılmaya başladı.
Yazılımcılar; yani bilgisayarların işletim sistemlerinin kodunu yazanlar, sanki kimsenin bilmediği bir dil bulmuştu ve bu dil ile makinaları kontrol edebiliyorlardı. Benim üniversite okuduğum 2010’ların başında dünyadaki yazılımcı sayısı 18 milyonu geçmiştir.
Yani 1985 ve 2010 yılları arasında dünyadaki yazılımcı sayısı her sene %22 arttı.
Ama dünyada her yükselişin bir düşüşü olduğu gibi yazılımcı rüyası da 2020’lerin başından itibaren bitmeye başladı. 2025’in ilk aylarında 18 bin yazılımcı işini otomasyona bıraktı.
Peki kod bilmenin önemi neden her geçen gün azaldı?
Fight Club’da Brad Pitt’in karakteri Tyler Durden’ın da dediği gibi “Sahip oldukları şeyler onlara sahip olmaya başladı.” Yazılımcıların kodları ile oluşturulan yapay zekalar kod yazabilir hale geldi. 2021’de GITHub Co-pilot adında kod yazabilen bir yapay zeka çıkardı. Yapay zeka ve insanın beraber kod yazması anlamına gelen “vibe coding” dalgası, solopreneur girişimcilerden şirketlere kadar herkesi etkiledi. Bilgisayar mühendislerine kullanabilecekleri bir yapay zeka aracı, multiagent sistemler sunamayan şirketler düşüşe geçti.
Öte yandan yapay zeka, kullanıldığı projelerdeki kodun %40’ını oluşturdu. 2022’de ise Deepmind, zor yazılım sorunlarını çözen Alphacode’u piyasaya sürdü. Böylece 2022’ye geldiğimizde yapay zeka uygulamaları orta seviye bir yazılımcının 1 haftada yaptığı işi 1 günde bitirmeye başladı.
Gelinen noktaya bakarsak, geçen sene Google’un kodunun %25’i yapay zekalar tarafından yazıldı. Sadece yazılımcıların bildiği düşünülen bu gizemli dil, yazılım ürünü olan yapay zekaların kontrolü altına girdi.
Bu durum sadece bilgisayar mühendislerini değil diğer mühendislik alanlarını da etkiliyor. Makine mühendislerinin kullandıkları AutoCAD adındaki çizim programları, endüstri mühendislerinin simülasyon programları (ARENA, Vensim) artık öğrenmesi pek fayda sağlamayan şeyler oluyor. Başlangıç Noktası Akademi vesilesi ile tanıştığım mühendislik öğrencileri, bu araçları öğrenmeye vakit harcamaktansa teknolojinin güncel kaynaklarıyla nasıl daha etkili fark yaratabilirim sorusuna odaklanıyor.
Dünya çapında yazılımcıların %80-85’i erkek. Artık bu yazılımcıların sadece kod bilmesi yeterli değil; liderlik vasfı göstererek, takım yöneterek ve iyi iletişim kurarak fark yaratmak durumundalar. Eskiden teknik beceriler olmazsa olmaz, sosyal beceriler “olsa iyi olur” durumundayken, şu anda mesleklerinde yükselen erkek mühendislerin öne çıkan becerilerinin sosyal nitelikte olduğunu görmeye başlıyoruz.
Bir de bunun üstüne “ince beceriler” hayatımıza giriyor. İnce beceriler; bireylerin duygusal, bilişsel ve dayanıklılık gelişimlerini aynı anda yönetebilmesi anlamına geliyor. Kuvvetli ince becerilere sahip bireyler değişen dünyada etkin kalabilmek için
kuvvetli bir zihinsel altyapıya yatırım yapıyor. Ocak 2025’te TESEV için yazdığım “Geleceğin Dünyasında Öne Çıkacak İnce Beceriler” makalesinde, neden teknik beceriler ve sosyal becerilerin üzerine ince becerileri koymamız gerektiğini açıklamaya çalıştım.
Son yıllarda iş dünyasında fark etmeye başlamışsınızdır, takımlar küçülüyor ve ortaya “süper çalışanlar” çıkıyor. Bu süper çalışanlara baktığımızda ortak noktaları çalıştıkları işin teknik arka planına hakim olmaları, takımlarına liderlik edebilmeleri, ama en önemlisi ince becerilere sahip olmaları. Peki nedir bu ince beceriler ve neden bu kavrama ihtiyacımız var?
İnce beceriler, değişime sürekli adapte olabilme, güçlü bağlar ve ağlar kurabilme ve mental kuvveti sağlamak için sessiz zaman geçirmektir. Aslında tüm bu pratiklerin özünde insanın “dengeyi” tuturabilmesi ve zihin açıklığında kalabilmesi niyeti bulunur. Ancak bunu başarabilen kişiler, hergün yolumuza çıkan krizleri sakinlikle karşılayıp uzun resimde kalabilirler.
İnce becerilerin ilk pratiği, sessiz kalabilmek ile başlayalım. Dünyadaki söylemesi en kolay yapması en zor şey olabilir.
Aslında sabah 5’te kalkanların, dinlenmeye zaman ayıranların ve meditasyonu hayatına sokmaya çalışanların hepsi sessizliğin gücünden yararlanmaya çalışıyor. Günümüzde herkes, aşırı uyaranın olduğu ve algoritmaların dikkatimizi kontrol altında tutmak için yarıştığı bir düzende otantik ve çevik kalmaya çalışıyor.
Araştırmalar gösteriyor ki her hafta 4 saati uyaranlardan uzak, sessiz ve sedasız geçiren bireylerin yaratıcılığı artıyor, mental olarak daha kuvvetli bir yere evriliyor. Fakat bu 4 saati haftalık planların içine yedirmek mümkün değil. Bu nedenle ileride zihinsel, bedensel ve ruhsal dengeyi tutturmak isteyen bireylerin farklı pratiklerle kendilerine minik sessiz alanlar yaratmaya daha fazla özen göstereceklerini öngörmek zor değil. Ancak bu ince beceriye sahip kişiler beyin çürümesinden kurtulup algoritmaların papağanı olmaktan çıkabilecekler.
Herkesin ağzında bir ‘değişime adapte ol’ komutu. Ama aslında bu ne demek? Bence bu normalde yapmayacağın, asla tenezzül bile etmeyeceğin şeylere şans verme cesaretidir. Pek tarzın olmayan bir filme gitmek, yeni bir yer keşfetmek, senden farklı düşünen insanları sabırla dinleyebilmek bu beceriyi getirir.
Araştırmalar gösteriyor ki yeni bir yere taşınmak ve yeni bir dil öğrenmek kadar kafayı çalıştıran başka bir pratik yoktur. Yani değişime adapte olmayı öğrenmek için her zaman değişen bir canlı olduğunu kabul etmek ve bunu kucaklamak gerekir.
Bu ince becerinin diğerlerine nazaran şöyle de bir özelliği vardır: Değişime adapte olmayı bazen hayat sana zorla öğretir. Karşına çıkardığı binbir zorluk ve engebeyi aşarken sana artık değişim çok korkutucu gelmemeye başlar.
Günlük dilde sıkça “networking” olarak adlandırılan ağ kurabilme pratiği, sadece ‘etkili insanlarla tanışmaya çalışmak’ değildir. Aslında etkili ağlar oluşturmak, bireylerin kendi hedefleri ve becerileri etrafında, yaşayan bir ekosistem kurabilmesidir. Bireylerin, kurdukları bu ekosistemdeki insanlarla yardımlaşarak ve dayanışarak ortak bir hedefe yürüyebilmesi anlamına gelir. Ağ kurabilmek, toplumsal fayda bakış açısıyla birleştiğinde sürdürülebilir bir pratik olur. Bu beceriyi yaygınlaştırmanın en önemli yolunun “yaşayarak örnek olma” olduğu kanaatindeyim.
Eskiden kod bilmek, makinaların dilinden anlamak, genç erkekler için 21 yaşında kabarık bir maaşla iş bulmak için yeterliydi. Ama şimdi geldiğimiz noktada bilgisayar mühendisi genç erkeklerin çok daha fazlasına sahip olmaları gerekiyor. Bu yılın başında yayımlanan rapora göre dünya çapındaki yazılım geliştirme işinin %30’u yapay zeka tarafından yapılıyor, junior yazılımcı ihtiyacı her geçen gün azalıyor. Tarih boyunca otomasyon, iş yapma şekillerini ve insan hayatını hep değiştirdi. Geldiğimiz noktada genç erkekler ince becerilere yatırım yaparak öne çıkıyor. ‘Kod bilen erkek’ çekiciliği, yerini hem bağ kurmayı hem de dengelenmeyi bilen erkeklerin yükselişine bırakıyor.
