Her yıl, takviye markaları bağışıklığı güçlendirme ve soğuk algınlığı ile grip mevsiminde koruma sağlama iddiasıyla ürünlerini pazarlamak için yarışıyor. Bu iddiaların hiçbirinin FDA tarafından değerlendirilmemiş olması ise işin küçük harfiyle yazılmış dipnotudur. Peki bağışıklık sistemini güçlendirmek aslında ne anlama gelir? Kısa cevap: hiçbir şey.
“Sözdebilimsel bir terim bu,” diyor Swell Medical’ın kurucusu ve CEO’su Dr. Laura Purdy. “Hiçbir şeyi güçlendirmiyorsunuz. Kendinize daha fazla B hücresi veya T hücresi kazandırmıyorsunuz.”
Öncelikle, bağışıklığı normal kapasitesinin ötesine taşıyabileceğiniz bir şey olarak görmek yerine, vücudunuzdaki diğer sistemler gibi düşünün. Amacınız onun düzgün çalışmasını sağlamaktır. “Ben ‘güçlendirmek’ yerine ‘optimize etmek’ kelimesini tercih ederim,” diyor Dr. Purdy.
Ayrıca, karın yağını hedef alarak eritmenin imkânsız olması gibi, bağışıklık sistemini de izole etmek mümkün değildir. “Bağışıklık sistemi dalak, beyaz kan hücreleri, lenfatik sistem, bağırsak mikrobiyotası ve hatta derimiz gibi bileşenlerden oluşan son derece karmaşık bir ağdır. Bu sistemler birlikte çalışır,” diyor beslenme uzmanı Dr. Daryl Gioffre. Başka bir deyişle, bağışıklık sistemini optimize etmek genel sağlığı optimize etmektir. Bu, raflardan vitaminleri uçuracak bir pazarlama sloganı olmasa da bağışıklık sisteminin gerçek işleyişi budur.
Peki bağışıklık sistemini en etkili biçimde nasıl optimize edebiliriz ve grip mevsimiyle ilgili başka hangi yanlış inanışlara sahibiz? İşte bilmeniz gerekenler.
Kısaca söylemek gerekirse, belirli vitamin ve minerallerin takviye edilmesinin bağışıklığı güçlendirdiğini gösteren bilimsel bir kanıt yoktur. Bu bir gerçektir. Dr. Purdy, “Büyük ölçekli çalışmalara bakarsanız, yüksek dozda C vitamini veya çinko almanın hastalığa yakalanmanızı engellediğini kanıtlayan bir veri yok,” diyor. “Çalışmalar sonuçsuz. Yeterli kanıt yok.”
Bu çalışmaların sonuçsuz kalmasının nedenlerinden biri, çoğu insanın hiçbir fayda görmemesine rağmen bazı istisnaların bulunmasıdır. Touro University Nevada’da mikrobiyoloji ve immünoloji profesörü Dr. Karen Duus, “Eğer sağlıklı bir beslenme düzeniniz varsa, C vitamini eklemek pek bir şey değiştirmez,” diyor. Ancak belirli besin eksiklikleri tespit edilmiş kişilerde takviyeler faydalı olabilir. UCLA Klinik Tıp Profesörü Dr. Ernst von Schwarz, “Eksiklik durumunda etkisi kanıtlanmış bazı takviyeler vardır,” diyor.
Sonuçta, bu durum diyabetiniz varsa insülin almanın sağlığınızı iyileştireceğini söylemeye benzer. Çoğu insan diyabetik değildir ve C vitamini eksikliği bundan da nadirdir. “Ortalama bir Amerikalıda C vitamini eksikliğine neredeyse hiç rastlamıyoruz,” diyor Dr. Purdy.
Araştırmalar, besin takviyelerinin tam gıdalardan alınan besinlerin yerini alamayacağını defalarca göstermiştir. Elbette, yaklaşık 430 milyar dolarlık küresel takviye endüstrisinin pazarlama gücüyle yarışmak bilimin işi değildir. Yine de söylenen nettir: kötü bir diyeti takviye ile düzeltemezsiniz. Ayrıca dengeli bir diyetin korunması, bağışıklığın en önemli unsurlarından biri olan bağırsak sağlığı için de kritik öneme sahiptir.
Dr. Gioffre, “Bağışıklık sağlığı ve bağırsak mikrobiyotası birbirine derinden bağlıdır. Bağışıklık sisteminizin yaklaşık yüzde 80’i bağırsakta bulunur,” diyor. “Bağırsak dengeniz bozulduğunda, bağışıklık sisteminiz istilacılara karşı daha az etkili hale gelir ve enfeksiyonlara karşı savunmasız olursunuz. Bu yüzden bağırsak sağlığınızı desteklemek, bağışıklığınızı güçlendirmenin en önemli yollarından biridir.”
Dr. Purdy, “Burun zarınızda bir mukus tabakası olduğu gibi, bağırsak da bir savunma hattıdır. Vücudunuza giriş noktalarından biridir,” diye açıklıyor. Aslında bağışıklık, bağırsakların düzenlediği tek sistem değildir. Beyin fonksiyonu, metabolizma ve ruh sağlığı gibi birçok alan da bu sistemle ilişkilidir. Bu da meyve ve sebzeler açısından zengin bir beslenmeye öncelik vermeniz için bir başka nedendir.
Bununla birlikte, hareket ve uyku gibi diğer temel sağlık unsurlarını da düzenli şekilde yerine getirmek, hastalanmamanıza yardımcı olur.
Soğuk algınlığı ve grip mevsiminde en yaygın yanlış inanışlardan biri, grip aşısının gribi tamamen önlediğidir. Her yıl bazı kişiler aşı olmasına rağmen hastalanır ve aşının etkisiz olduğunu iddia eder. Aynı durum Covid aşıları piyasaya çıktığında da yaşandı. Dr. Duus, “İnsanlar aşıların hastalanmanızı tamamen engellemek için olduğunu düşünüyor, ancak öyle değil,” diyor.
“Aslında aşılar bağışıklık sisteminizi güncel tutar, böylece Covid veya grip gibi bir şeye maruz kaldığınızda, eğer hastalığı kaparsanız ölümcül olmamasını sağlar. Aşıların asıl başarısı budur. Çoğu durumda semptom göstermemenizi de sağlayabilirler, bu harika, ama asıl amaçları bu değildir.”
Dr. Purdy de ekliyor: “Aşıyla yaptığınız şey, virüsle karşılaşmadan önce vücudunuza antikor üretme fırsatı vermektir. Yani yine bağışıklığı ‘güçlendirmekten’ ziyade savunmayı hazırlamak ve vücudu korumaya hazır hale getirmektir.”
BU İÇERİK İLK OLARAK GQ US WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
