Aşırı stres olduğunuzda saçlarınızın dökülmesi bir efsane değil. Gerçek. Üstelik sadece başlangıç. Yüzlerce farklı şekilde ortaya çıkan stres, vücudunuza ciddi bir biçimde zarar verebilir. Stres dış görünümüzünü sizin sandığınızdan daha fazla etkiliyor. Saçlarınızın beyazlamasından sivilcelere kadar upuzun bir liste…
Stresin cildinizi ve saçlarınızı nasıl etkileyebileceğini Dermatolog Dr. Ryan Turner ile konuştuk. Ancak uzun bir liste yapmadan önce stresi tanımlamamız gerekiyor. Çünkü “stres” sadece iş yerinde kötü geçen bir gün, bir partner ya da arkadaşla kavga etmek ya da banliyö trenini kaçırmak demek değil. Çok daha fazlası. Yeterince dinlenememek bile vücutta stres olarak kendini gösterebilir.
"Duygusal stres, kronik hastalık, kötü beslenme alışkanlıkları, uzun saatler çalışmak ve aşırı alkol gibi şeyler vücutta strese neden olabilir. Vücut stresli olduğunda, zihnin ve vücudun bu stresle başa çıkmasına yardımcı olmak için farklı tipte hormon sinyalleri salınır. Bu hormonları duymuş olabilirsiniz: Adrenalin, kortizol ve norepinefrin gibi şeyler. Hormonlardaki bu değişim (hepsinin potansiyel olarak tükenmesinden bahsetmiyorum bile) dış görüntünüz de dahil olmak üzere vücudunuza zarar vermeye başlar. Peki nasıl?
Stres Saçınızı Nasıl Etkiler?
Aniden Saç Dökülmesi diğer adıyla Telogen Effluvium
Aniden ve büyük miktarda saç dökülmesi yaşıyorsanız bu muhtemelen stres kaynaklı olabilir. Normal saç dökülmesinden ayırt edebiliyor olmanız gerek. Duştan sonra lavaboda bir ya da iki saç teli görmek normal olabilir ama birden bire her seferinde beş ya da on tane görüyorsanız bir sorun olabilir. Dr. Turner, erkek tipi saç dökülmesi (androgenetik alopesi) olmadığını varsayarsak, bunun telogen effluvium olabileceğini söylüyor.
Dr. Turner “Psikolojik stres ve koronavirüs sebebiyle pandemi sırasında çok sayıda telogen effluvium vakası gördük. Bunun size yaptığı şey; saç kökünü yepyeni bir büyüme döngüsüne gönderiyor. Öncesindeyse mevcut saçlarınız dökülmeye başlıyor. İyi haber şu ki, bu aniden dökülen saçlar tekrar uzayabiliyor. Hatta çoğunlukla uzuyor. Telogen effluvium, stres etkeni geçtikten birkaç ay sonra genelde iyileşiyor. Tabii ki aniden saç kaybetmek pek de hoş olmuyor” diyor.
Turner, stresin erkek tipi saç dökülmesine etkisi olabileceğini söylemekle birlikte eğer genetik olarak saç dökülmesi problemi yaşama ihtimaliniz varsa bu çoğunlukla kaçınılmaz diye ekliyor.
Alopesi Areata (Saçkıran)
Telogen effluvium, stres kaynaklı saç dökülmesinin tek türü değil. Alopesi areata bambaşka bir şey… Turner, “Alopesi areata bir kişinin saçının ya da kaş, kirpik, sakal gibi diğer tüylerinin kısa bir süre içinde bölgesel olarak aniden dökülmesi ile karakterize bir hastalık. Kafa derisinde ortaya çıktığında yuvarlak ya da oval şekilli dışarıdan kolayca görülebilen saçsız alanlarla kendini gösterir. Stres etkeninin ortadan kaldırılmasıyla veya dermatoloğunuz tarafından tedavi edilmesiyle genellikle tersine çevrilebilir. (Düzenli minoksidil kullanımının yanı sıra genellikle bir steroid enjeksiyonu kullanılarak tedavi edilebilir - ancak doktor sizin durumunuzda en iyi olanı önerecektir)” diyor.
Erken Yaşta Saçların Beyazlaması
Ofiste geç saatlere kadar süren tüm o geceler, her seferinde bir tel olmak üzere size zarar vermeye başlar. Stres saçların erkenden beyazlamasına neden olabilir. Turner, "Karmaşık bir sinyal yolu aracılığıyla, stres hormonları (en önemlisi norepinefrin) saç folikülü çevresindeki melanositlerin (pigment üreten hücreler) tükenmesine yol açabilir" diyor. Bu, şansınızı zorlarsanız saçınızın pigmentini daha hızlı kaybedebileceğini söylemenin bir başka yolu.
Stres Cildinizi Nasıl Etkiler?
Sivilce ve Yağ Üretiminin Artması
“Stres vücudunuzdaki kortizol ve adrenalin oranını arttırarak cildinizdeki yağ üretiminde ani bir artışa neden olabilir. Bu da 1 ya da 12 sivilceye neden olabilir. Ancak sivilcelerdeki artışın arkasındaki tek neden bu değil: “'İyi bakterileri' içeren cilt mikrobiyomu da zayıflar ve akneye sebep olan kötü bakteriler bu fırsatı değerlendirir” diye açıklıyor Turner. Akne karşıtı cilt bakım rutininizi düzenlemek isteyebilir ve belki probiyotik kullanmaya başlayabilirsiniz.
İyileşmenin Engellenmesi
Turner, “Büyük ölçüde kortizol olan stres hormonları, doğal onarım mekanizmalarına müdahale ederek cildin kendi iyileşme sürecini yavaşlatabilir. Stres ayrıca ciltteki kolajen üretimini de olumsuz etkileyebilir. Cildi esnek ve sıkı tutan bu kolajendir - ayrıca, vücuttaki üretimi biz yaşlandıkça önemli ölçüde azalır. Yani alabileceğiniz tüm kolajene ihtiyacınız var ve stres buna engel oluyor” diyor.
Hiperpigmentasyon
Cildinizde benler dışında kaybolmayı reddeden koyu renkli bir leke veya iz olduğunda, muhtemelen hiperpigmentasyonla karşı karşıyasınız demektir. Çoğunlukla aşırı güneşe maruz kalmaktan kaynaklanıyor ancak yaşadığınız hormonal bir dengesizlik de bu süreci hızlandırabilir. (Hiperpigmentasyon yaşlandıkça da artar.) Ancak Turner, buna neden olabilecek şeyin yalnızca vücudun iç stresi olmadığını söylüyor. Çevrenize bakın: "Hava kirliliği ve sigara dumanı gibi çevresel stres etkenleri ciltte bu gibi lekelere neden olabilir" diye açıklıyor. “Bu da cildin renginin solmasına sebep olur” diye ekliyor.
Parlak Olmayan ve Kuru Cilt
Stres, cildin nem bariyeri fonksiyonlarını ve mikrobiyomunu zayıflatarak cildi önemli ölçüde kurutur. Turner, bunun sadece doku olarak kuru ve pürüzlü değil, aynı zamanda donuk, çökük, asık ve parlak olmayan bir cilde yol açabileceğini de ekliyor.