Paris’in ünlü Champs Elysée Caddesi bir süre önce trafiğe kapanmıştı. Akıllara “Acaba belediye başkanı Anne Hidalgo bisiklete teşvik amaçlı mı böyle bir işe girişti?” sorusu gelse de aslında olay göründüğünden daha farklıydı. Champs Elysée geniş kaldırımları, yolları ve tabii ki Zafer Takı ile ünlü. Bu yüzden ilk bakışta bir restorasyonu anımsatan ve tüm takı kaplayan parlak kumaşları ve kırmızı halatları, sanat ile bağdaşlaştırmamız ilk aşamada biraz zaman aldı.
60 yıllık bekleyişin ardındaki çarşafların hikayesini detaylandıralım. Projeye imza atanlar Paris’te aşık olan Christo ve Jeanne Claude çifti. Christo, Zafer Takı’na şehre vardığında ve yakınlarda bir daire kiraladığında hayran kalıyor. Bir yıl sonra Zafer Takı’nın gerçekten de Jeanne Claude ile hayallerindeki proje için kullanacakları bina olsaydı nasıl görünebileceğini kağıda döküyor. O zamanlar Bulgaristan’dan gelen Christo’nun memleketinin komünist olması özgürlüğüne daha da düşkün olmasını tetikliyor.
Öyle kumaş deyip geçmemek lazım çünkü projenin toplam maliyeti 14 milyon Euro. 16 gün boyunca sanatçı çiftin istediği gibi kalacak anıtın sanatsal yönünü anlamak belki kolay depil. Hatta Christo ve Jeanne Claude da çalışmalarının her zaman bir anlamı olmadığı konusunda ısrar ediyorlar. Napolyon tarafından Fransız kahramanlarını ve Fransız zaferlerini onurlandırmak için yapılan ve Hitler'in işgalci ordularının bir zamanlar yürüdüğü bu anıtın kumaşla kaplanması büyük bir olay. Görenler zaten görkemli olan anıtı daha da ilgi çekici buluyor ve dokunmak istiyor.
Aslında proje 2020 için planlanmıştı ancak pandemi buna da izin vermedi. Beklenenin aksine hız kazanmasının nedenlerinden biri de 2018’de patlak veren Sarı Yelekliler olayı. Fransa’da durumlar karışmışken cumhurbaşkanı Macron’un ilgiyi dağıtması gerekiyordu ve o da şansını çiftin projesiyle denemek istedi.
Çoğumuz çiftin ismini Zafer Takı ile beraber duysak da çiftin bu ilk kumaş kaplaması değil ve Paris’te birbirlerine aşık olan çift her ne kadar vefat etmiş olsa da onların ismini duymaya devam edeceğiz. Çiftin dünyaca ünlü projeleri arasında Berlin’deki yer alan Reichstag’ın, Paris’te yer alan Pont-Neuf Köprüsü'nün paketlenmesi ve New York'taki Central Park’takiGeçitler Projesi sayılabilir.
Hem Christo hem de Jeanne Claude'un rüya projelerinin ortaya çıktığını göremeden vefat etmeleri trajik. İkisi de projeleri için hiçbir zaman komisyon alamadılar ancak projeyi satılan sanat eserleriyle finanse ettiler. Çiftin her projesi 2-3 hafta sürüyor. Christo’ya göre işlerinin ana teması özgürlük. Ona göre kimse onları satın alamaz hatta bilet bile satılamaz.
Champs Elysée’de birden paketlenmiş bir yapı görüntüsü insanı tabii ki şaşırtıyor ve aslında özel hissettiriyor. Paris’in kaç bin yıllık tarihinde hangi nesil böyle bir projeye şahitlik edebildi ki? Normalde uzaktan fotoğraf çekilip arkasını dönenler şimdi gerçekten anıtla yüz yüze gelmek istiyor. Kumaşı elleme iç güdüsüyle aslında bir nevi tarihe dokunuyor. Paris, ikonik yapılarından birini çağdaş sanatla da tarihe geçiriyor.
