Dün akşam, popüler bir yemek programının fragmanı ekranda belirdi. Ünlü çiftler, programın sunucusuna karşı yarışıyordu, izleyenler için eğlenceli bir program olduğu kesindi.
Ben programı normalde izlemem ama fragmanda bir sahneye takılıp kaldım: Ünlü bir kadın, eşine iğneleyici bir laf ediyor. Sunucu, ilişkilerinin ilk günlerini soruyor; kadın da fazla alaycı bir tonla “O zamanlar gerçekten iyiydi” diyor. Adam bir an donakalıyor. Kadın ardından “Şaka yaptım!” diye bağırıyor, herkes gülüyor.
Benim içinse o an izlemesi rahatsız edici bir sahneydi.
Pasif-agresifliğin televizyondaki dersi gibi.
Üstelik o çifti severim. Birbirlerine takılan ama aralarındaki saygıyı hiç kaybetmeyen, “tanıdık” çiftlerden biri gibiler. Belki de bu yüzden kadının o kısa, pasif-agresif çıkışı beni şaşırttı. Eşini küçük düşürmeyi hiç gerektirmeyen bir andı. Eminim onlar kendi aralarında hallediyordur. Ama ya partneri sürekli bu şekilde davranan insanlar?
Gelin biraz bundan konuşalım.
Pasif-agresif davranan biri, öfke, kıskançlık, kırgınlık gibi olumsuz duygularını açıkça söylemek yerine dolaylı yollarla ifade eder.
Basit bir örnek:
Diyelim ki ofis mutfağında kirli yemek kabını unuttun. Bir çalışma arkadaşın
a) Sessizce bulaşık makinesine koyabilir — sonuçta herkesin başına gelir,
ya da
b) Kibarca seni uyarabilir: “Bir dahaki sefere unutmazsan sevinirim.”
Ama pasif-agresif biri ne yapar?
Sabah mutfağa gittiğinde kabını hâlâ kirli halde bulursun, üzerinde de kocaman bir post-it:
“Bir dahaki sefere yıkamayı unutma, teşekküüür!”
Ton kibar, kelimeler düzgün, ama mesaj? Seni tüm ekibin önünde utandırmak.
Yani bir anlamda zarif görünümlü bir aşağılamadır.
Bu tür davranışlar özellikle romantik ilişkilerde ciddi bir problem haline gelebilir.
Muhtemelen senin de tanıdığın bir çift vardır; biri diğerine sürekli alttan alta iğne sokar. Ve bunu izlemek bile rahatsız edicidir.
Pasif-agresif kişilerin sıkça başvurduğu bazı taktikler:
Partnerin fikirlerini sürekli küçümsemek, duygularını değersizleştirmek.
Genelde şu mantıkla: “Ben olmasam o hiçbir şeyi beceremez.”
Alaycı şakalar, ardından “Şaka yaptım” savunması.
Bazen fiziksel görünüm, davranış, kararlar veya arkadaş çevresiyle ilgili küçük ama sürekli iğnelemeler.
İlk bakışta iltifat gibi duran, aslında aşağılayıcı sözler de bu kategoriye girer.
Partnerin senden bir şey istediğinde bunu bilerek geciktirmek, işi sürüncemede bırakmak.
Konuşmayarak cezalandırmak.
Sen “Neden benimle konuşmuyorsun?” dediğinde cevabı bellidir:
“Ne alaka canım, sadece meşguldüm. Zaten sen de mesajlarıma geç dönüyorsun.”
Gerçeği çarpıtmak, inkâr etmek, partneri kendi algısından şüpheye düşürmek.
Gizli eleştiriyi övgü kılığına sokmak.
Mesela:
“Yemeği sen mi yaptın? Şaşırtıcı biçimde güzel olmuş.”
veya
“Bugün gerçekten iyi görünüyorsun — değişiklik oldu!”
Ben bu oyunun iki tarafında da bulundum; o yüzden şunu biliyorum:
Pasif-agresif davranışın ardında güvensizlik, korku, öfke, çaresizlik ve çatışma korkusu yatar.
Yani, o iğneleyici cümleler çoğu zaman doğrudan sana yönelik değildir.
Daha çok, kişinin kendi hayal kırıklığına veya yetersizlik hissine yöneliktir.
Bunu aklında tut.
Ama aynı şekilde karşılık verme. Soğukkanlı kal.
Ne hissettiğini açıkça söyle:
“Söylediğin şey beni incitti. Lütfen sorunun ne olduğunu açıkça konuşalım.”
Ve sınır koymayı unutma:
“Aile toplantısında stresli olduğunu anlıyorum ama bu şekilde konuşmanı kabul edemem. Ne yalnızken ne de başkalarının önünde. İstediğin zaman konuşabiliriz, buradayım.”
Eğer konuşmalar bir yere varmıyorsa, bir terapist yardımı gerekebilir.
Ama durum dayanılmaz hale gelirse, kendini koruman gerekir.
Kendini sürekli kırdırmak, “normal” bir ilişki dinamiği değildir.
Pasif-agresif ilişkilerde “zarifçe saldırmak” bir güç göstergesi değil, duygusal savunma mekanizmasıdır.
Karşındaki kişi duygularını sağlıklı ifade edemiyor olabilir.
Ama bu, senin duygularının küçümsenmesine katlanman gerektiği anlamına gelmez.
BU İÇERİK İLK OLARAK GQ GERMANY WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
