Şu an içinde yaşadığımız toplumun -kültürün- “parayı” tek odak noktası haline getirdiği düşünüldüğünde, aslında bu konuda verimli bir konuşma yapmanın gerçekten ne kadar zor olduğu garip gelebilir. (Bana garip geliyor, benimle birlikte birkaç kişinin daha böyle düşündüğünü biliyorum.) Genelde bu konuşmayı en zor yaptığımız kişiler de partnerlerimiz oluyor. İşin ironisi de burada çünkü bu konuşmayı aslında en çok da onlarla yapmamız gerek.
Family Relations dergisinde yapılan bir araştırmaya göre, evliliğin ilk dönemlerinde bütçe konusunda yapılan tartışmalar boşanmaların en büyük nedenlerinden birine işaret ediyor. Tabii ki para hakkında konuşmanın can sıkıcı olabileceğini bilmek için muhtemelen akademik bir makaleye pek de ihtiyacınız yok - herkesin parayla ve nasıl harcandığıyla ilgili oldukça kişisel bir ilişkisi var. İşiniz, geliriniz, ihtiyacınız olan şeyler, ailelerinizden gördükleriniz, duygusal faktörler ve ön göremediğimiz şeylerin tamamı bu konuyu etkiliyor.
Pandemi -pek çok şeyin yanı sıra- parayla olan ilişkimizin dinamiğini de çok etkiledi. Birçok insanın işini kaybettiği veya yaşam koşullarında pahalı değişiklikler yapması gereken bir döneme girdik. Düzenli bir işi olan çalışanlar için dahil gelecek her zamankinden daha ürkütücü. Dolayısıyla sevgilinizle para konusunda rahatsız edici olabilecek bazı konuşmalar yapmanızın zamanı geldi.
Para konusunda farklı tutumlara sahip iki kişinin tek bir şekilde hareket etmesi zor olsa da imkansız değil. Finans uzmanı ve ve The Budgetnista'nın kurucusu Tiffany Aliche ile çiftlerin ne yapması ve para hakkında neler konuşması gerektiği -bunu da nasıl daha verimli bir şekilde yapabileceğine ilişkin 6 soru etrafında konuştuk.
Amacımız ne?
Aliche, finansal tartışmaları kolay ve keyifli hale getirmenin hedeflerden bahsetmekten geçtiğini söylüyor. Sevgilinize neye para harcamak istediğini sorun. Bunun illa zaman çizelgeleri ve bütçelerle ilgili aşırı ciddi bir konuşma olmasına gerek yok. Aslında burada amaç sadece sevgilinizin ne için birikim yaptığını, yatırımlarını nasıl yönetmek istediğine ilişkin fikir edinmekle ilgili. Örneğin master yapmayı düşünüyor mu? Ev mi almak istiyor? Kredi kartı borcunu mu kapatması gerekli? Bali’ye bir gezi mi planlıyor? Parayla ilgili her konuşmanın acı verici olmasına gerek yok. Aslında bu konuşma ortak bir hayale zemin bile açabilir.
Hangi konular hakkında el sıkışmalıyız?
Aliche için tasarruf yapmak ve para biriktirmek çok önemliyken, kocası için o kadar da değil. Bu gerilimi çözmenin tek yolu ise ortak bir zemin bulmak - yani her ikisinin de birikim yapmak konusunda hemfikir olduğu şeyleri belirmeleri gerekiyor. Örneğin her ikisi de kızlarının eğitimi ve tatil için para biriktirmek konusunda hemfikirdi, bunların para biriktirmeye değer konular olduğunu düşünüyorlardı. Dolayısıyla eşi büyük ve lüks bir araba satın almayı düşünüyorsa Aliche bu parayı kızlarının üniversite fonlarına yatırmanın daha iyi olabileceğini önerebiliyor. Aliche bu ortak zemini -hemfikir kalınan konuları- “tartışma dışı” konular olarak adlandırıyor. Dolayısıyla bu da onları daha zor konuşmalar yapmaktan kurtarmış oluyor.
Neleri birleştirmeliyiz?
Aliche, çiftleri tüm banka hesaplarını, mali durumlarını birleştirmemeleri konusunda uyarılarda da bulunuyor. Evli değilseniz her şeyi birleştirme konusunda özellikle dikkatli olmanız gerekli - evlilik belirli yasal korumalar sağlasa da o zaman bile belirli miktarda parayı ayrı hesaplarda tutmanın daha iyi olacağının da altını çiziyor. Eşinin ve kendisinin ayrı ayrı banka ve yatırım hesapları olduğunu; faturalar ve ortak harcamalar (tatiller, düğünler vb.) için de ortak bir hesap açtıklarını söylüyor.
Bu modeli adapte edebilmek için atmanız gereken ilk adım, her bir kişinin ortak hesaba ne kadar yatıracağı konusunda anlaşmaya varmak. Bazı insanlar harcamalar yarı yarıya bölmeyi tercih ederken, birçok çift hesaplara gelirleri oranında katkıda bulunur. Yani partnerlerden biri iki kat daha fazla kazanıyorsa, hesaba iki kat daha fazla koyar.
Neleri paylaştığınızı belirledikten sonra bazı özel harcamalar için ayrı bir hesabınızın olması; harcama yapmak istediğinizde kendinizi hesap vermek zorunda kalmadan özgür hissetmenizi sağlar. Ortak hesaba gereken katkıyı yaptıysanız ve kendi hesabınızdan kullanacaksanız o çok istediğiniz spor ayakkabıları veya gitarı özgürce satın alabilirsiniz.
“Makarna Bütçesi” nedir?
En az altı aylık geliriniz kadar bir birikim yapmanız gerektiğiyle ilgili birtakım şeyler duymuş olabilirsiniz. Bu her ne kadar iyi bir rakam olsa da, o kadar fazla biriktirmenize gerek olmayabilir. Aliche bunun yerine 6 aylık “Makarna bütçeniz” kadar birikim yapmış olmanızın yeterli olacağını söylüyor. - Makarna bütçesi kemerleri gerçekten sıktığınız yani sadece en temel ve gerekli ihtiyaçlarınız için harcadığınız bir aylık para miktarı anlamına geliyor. Kısacası Hulu ve Spotify aboneliğinizi iptal ettiğiniz, dışarıda yemek yemediğiniz, seyahate çıkmadığınız bir senaryoda en temel ihtiyaçlarınız için harcayacağınız bütçeyi kastediyoruz. Bu miktarı hesaplamalı ve 6 aylık olacak şekilde kenara ayırmalısınız diyor. Aliche “Çok daha kolay, daha hızlı ve daha gerçekçi" diyor ve ekliyor: “Gerçekten işten ayrılmanız gerekirse, tekrar bir geliriniz olana kadar her gece makarna yemeniz gerekebilir.” Elbette bazı insanlar -işletme sahipleri, aileler, serbest çalışanlar, sağlık sorunları olan kişiler- daha fazla birikim yapmak isteyebilir. Ancak, para biriktirmek imkansız diye düşünmeye başlamadan önce daha küçük hedefler koyarak başlamak güzel bir seçenek olabilir.
Neyi düzenli hale getirebiliriz?
Aliche para konusunu çözdüğünüzde işleri mümkün olduğunca bir düzene oturtmanızı öneriyor.
Örneğin, her ikiniz de maaşınızın belirli bir kısmının kira ve yiyecek için ayırdığınız ortak hesaba gitmesi konusunda hemfikirseniz şirketinizdeki İK departmanıyla görüşebilir ve ilgili miktarların otomatik olarak ortak hesaba yatmasını sağlayabilirsiniz. Bu hesaba gelen faturalarınız varsa, bunları otomatik ödemeye ayarlayabilirsiniz. Ana fikir, sürekli aynı kavgaları etmenizi önlemek ve birbirinizin harcamalarını denetlemekten kaçınmak - sevgilinizin bu ay internet faturasını ödeyip ödemediğinizi sormadığı bir dünya hayal edin - evet, oldukça güzel bir dünya değil mi?
Bir finans danışmanından destek almaya ihtiyacınız var mı?
Yardım istemekten çekinmeyin. Aliche, çiftlerin yaptığı en büyük hatalardan birinin bu konuyu yalnız çözmeye çalışmak olduğunu söylüyor. Bir finans danışmanı size yatırımlarınızda yardımcı olurken ve genellikle satış ya da satın alma işlerinizle ilgilenirken, bir finans planlayıcısı uzun vadeli finansal hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olur. Finans planlamacısının işi, herhangi bir şey satın almak veya satmaktan ziyade, genellikle sizi doğru yöne yönlendirmektir.
Aliche, eşiyle birlikte finansal hedeflerine ulaşmak için iki ayda bir uzmandan destek aldıklarını söylüyor. Çoğu insan için ise yılda yalnızca bir kez gitmek yeterli. Sadece uzmanlardan yardım almaktan çekinmeyin; her şeyi bilmenizi kimse beklemiyor.