Zorlu bir antrenmandan sonra bir gladyatör edasıyla yürüyüp, iki gün sonra at arabasıyla ezilmiş gibi hissettiyseniz, bu durumu uzmanlar gecikmeli kas ağrısı ya da tıbbi adıyla gecikmeli başlangıçlı kas ağrısı (DOMS - Delayed Onset Muscle Soreness) olarak adlandırıyor.
Yoğun bir setin sonlarına doğru hissedilen ani (akut) kas ağrısı ile karıştırılmamalıdır; çünkü DOMS, laktik asit birikimiyle ilgili değildir. Bunun yerine, kuvvet antrenmanı ya da benzeri yoğun egzersizlerin neden olduğu kaslardaki mikroskobik yırtılmaların bir sonucudur. Her ne kadar kulağa korkutucu gelse de, bu ağrı aslında iyiye işarettir—ama pek de keyifli sayılmaz.
Fitness’a yönelen insan sayısı arttıkça, bu tür ağrılarla başa çıkmak için reçetesiz satılan ağrı kesicilere (OTC - Over the Counter) başvuranların sayısı da arttı. Ancak bu yöntem sandığınız kadar masum değil.
“Genel olarak bu ilaçların rutin kullanımına karşıyım,” diyor Columbia Üniversitesi Tıp Merkezi, Rehabilitasyon ve Rejeneratif Tıp Bölümü’nde spor hekimliği yardımcı doçenti Dr. Mani Singh.
“Bu yaklaşım, antrenmanın asıl amacına ters düşüyor,” diye ekliyor GoodRx’in eczacılık editörü Dr. Stacia Woodcock. “Vücudunuza karşı çalışmış oluyorsunuz.”
Egzersiz sonrası kas ağrısını hafifletmek için kullanılan ilaçlar genellikle nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ’ler) ya da parasetamol (asetaminofen) oluyor. NSAİİ grubuna ibuprofen, Advil, Aleve gibi ilaçlar girerken; parasetamol, Tylenol’ün etkin maddesidir. NSAİİ’ler doğrudan iltihap kaynağında, parasetamol ise merkezi sinir sisteminde etki gösterir.
“Parasetamol, beyninize daha az ağrı olduğunu söyler,” diyor Dr. Singh.
NSAİİ’ler iltihap olduğunda daha güçlü etki gösterse de, mideye zarar verebilir ve böbrekler ve kalp üzerinde potansiyel riskler taşıyabilir. Ama asıl sorun şu: Bu ilaçlar kas ağrısı üzerinde düşündüğünüz kadar etkili değil.
“Çoğu klinik çalışma, bu ilaçların kas iyileşmesini geciktirdiğini gösteriyor,” diyor Dr. Woodcock.
Parasetamol için de: “Ağrı ve ateş için etkilidir, ancak iltihaba karşı pek işe yaramaz—dolayısıyla egzersiz sonrası ağrıya da fazla etkisi yoktur.”
Yine de insanlar refleks olarak ibuprofene yöneliyor.
“Toplum olarak, hap alarak çözüme ulaşmaya daha yatkınız,” diyor Dr. Woodcock. “Adeta bir plasebo etkisi yaratıyor.”
Kas ağrısı büyümenin şartı olmasa da, iltihaplanma süreci öyledir. Kuvvet antrenmanı sonucu oluşan mikro yırtıklar, vücutta bir enflamasyon tepkisi başlatır. Bu süreç, kasların onarılması ve güçlenmesi için kan ve besin maddesi akışını artırır.
NSAİİ’ler ise bu iyileştirici inflamasyonu baskılar.
“Kas iltihabı kan akışını artırır; bu da büyüme faktörleri ve besinlerin gelmesini sağlar,” diyor Dr. Singh.
“İnflamasyonu azaltırsanız, adeta bu sıvı ve besin kaynağını kısmış olursunuz.”
Yani ağrı kesicinin anlık rahatlatıcı etkisi, kas gelişimini uzun vadede engelleme pahasına olabilir.
“Uzun vadede kendinize zarar veriyor olabilirsiniz,” diyor Dr. Singh.
Reçetesiz satılan ağrı kesiciler, kas ağrısını tamamen ortadan kaldırmasa da, bazı ciddi belirtileri gölgeleyebilir. Bu durum, basit bir DOMS değil de, rabdomiyoliz adı verilen ve acil müdahale gerektiren ciddi bir tablo olabilir.
“Rabdomiyoliz, vücudun adapte olamayacağı kadar yoğun egzersizle oluşan aşırı kas yıkımıdır,” diyor Dr. Singh.
“Kas dokusu kana karışarak böbrekleri, kalbi ve tüm sistemi etkileyebilir.”
Nadir görülen ama özellikle acemi sporcularda ortaya çıkabilen bu durumun belirtileri arasında şiddetli kas ağrısı ve koyu renkli idrar yer alır.
“DOMS genelde 48 saat içinde başlar ve hızla azalır. Rabdo ise giderek kötüleşir,” diye açıklıyor Dr. Singh.
“Ağrı kesici almak, bu belirtileri yeterince bastırarak kişiyi geç kalmaya itebilir.”
Egzersiz sonrası ağrıyı geçirmek için ağrı kesici almamak en iyisidir. Ancak bazı özel durumlarda kısa süreli kullanım kabul edilebilir.
“Eğer işe gitmeniz gerekiyor ya da uzun bir yolculuğunuz varsa ve sadece günlük aktiviteleri sürdürebilmek için ağrı kesiciye ihtiyaç duyuyorsanız, evet, o zaman kullanılabilir,” diyor Dr. Singh.
“Ara sıra kullanmak sorun değil ama 'parasetamol' ve NSAİİ’ler düzenli kullanım için uygun değildir,” diyor Dr. Woodcock.
“Uzun süreli kullanımda kan basıncında artış, kalp krizi, mide ülseri gibi birçok risk ortaya çıkar.”
Ayrıca bu ilaçların uzun dönem etkilerine dair araştırmalar hâlâ sürüyor—özellikle nasıl çalıştığı hâlâ tam olarak bilinmeyen parasetamol için.
“Bu konuda hâlâ bilmediğimiz çok şey var,” diyor Dr. Singh.
“10 yıl sonra bu konuyu konuştuğumuzda neler öğrendiğimizi görmek ilginç olacak.”
BU İÇERİK İLK OLARAK GQ US WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
