Marina Abramovic MoMa 2010 / Getty Images
Çağdaş sanat dünyasının sayılı performans sanatçılarından Marina Abramovic, 2010 yılında New York’taki Museum of Modern Art’ta herkesi şaşırtan bir ilke imza atmıştı. “The Artist is Present” adlı sergisi için üç ay boyunca her gün müzeye gelip, kendi varlığını sanat olarak ortaya koyan Abramovic, ziyaretçileri teker teker bir masada karşısına oturmaya davet etmiş, seyircilere rağmen baş başa, çıt çıkarmadan göz teması kurarak günlerce beklemişti. Bu performansın sanat olup olmadığı çok tartışıldı. Sanatçıyla 5 dakika oturduktan sonra hüngür hüngür ağlayan, kahkahalara boğulan, kıpkırmızı olup bağırmaya başlayan insan sayısı arttıkça, Youtube’da paylaşılan videolar sayesinde dünya belki de ilk defa küresel ölçekte performans sanatının gücüne tanıklık etmiş oldu. Hatta bu fikirden çok etkilenen Jay-Z, 2013 yılında “Picasso Baby” şarkısı için Pace Gallery’de Abramovic’i de davet ettiği bir performans sanatı kısa filmi çekmişti.
Jay Z - Picasso Baby / SC Enterprises
Sanat tarihi bunun gibi, mali değerinin tam olarak nitelendirilemediği, ancak kültürel dalgalanmalarının inkar edilemez olduğu anlarla dolu.
Geçtiğimiz günlerde Christie’s müzayede evinin $70 milyona bir JPEG satması, sanatın tanımını bir kere daha dünya çapında sorgulattı. Beeple adlı sanatçının çizdiklerinden ziyade, dijital eser üreterek ve sosyal medyada ünlenerek zengin olması hala gündemden düşmeyen konu. Kimsenin o 3 boyutlu animasyonlara bakıp bir Caravaggio tablosuna bakarmış gibi etkilenmesi beklenmiyor, anlaşılan günümüzde bir sanatçının o denli bir etki yaratması da gerekmiyor. Neresinden bakarsanız bakın, sanat tarihi aslında satın alınan eserlerin tarihi.
NFT’lerle beraber her türlü yaratıcılığın ürünleştiği ve satın alınabildiği bir çağa giriyoruz. Tehlike de burada başlıyor. Çağdaş sanatın 1917’de başlayarak neredeyse 100 yıl süren “Marcel Duchamp’ın pisuvarından heykel olur mu?”dan “Abramovic’le bakışmak sanat mıdır?” evrimi, NFT platformlarında daha hızlı gerçekleşti.
Dünyada giderek büyüyen siber güvenlik alanında Vulnerability Researcher yani saldırıya açıklık araştırmacısı olarak bilinen bir meslek var. Bu mesleği edinen mühendislerin görevi, Twitter, Google, Facebook gibi dijital şirketlerin güvenlik açıklarını yakalamak. Bir bankanın, kasası güvenli mi değil mi anlamak için profesyonel hırsız tutması gibi de düşünülebilir.
Böyle bir hizmet sunan Hacker House şirketinin sahibi Matthew Hickey, istismar edilebilecek güvenlik açıklarını birer sanat eseri olarak gördüğünü belirterek, Mart ayında bir “hack”i NFT olarak satışa çıkardı. Satılan ürün bir virüsten ziyade, 1999-2010 dönemine ait bir kaç bilgisayar oyunun ortak yazılımındaki bir açığı ifşa eden bir hackleme kılavuzuydu.
Introducing, the 0day collection, you can now own an exclusive HackerFantastic authored 0day exploit as part of our NFT proof-of-concept sale series. The first digital asset for sale in our collection is for Quake3. Highly collectible hacker artwork ;-) https://t.co/BIZmrfXNKnpic.twitter.com/NTBSO8OZ7U
— Hacker Fantastic (@hackerfantastic) March 8, 2021
Eski oyunları sevenlerin dışında kimseye bir tehdit teşkil etmeyen bu kodun satışa çıkarıldığı OpenSea NFT platformu, hiç bir açıklama yapmadan açık arttırmayı durdurdu. Hickey bunun üzerine kendisini sansürlenmiş hissettiğini ve hakkını arayacağını anons etti. Ancak OpenSea, daha tehlikeli ve hukuki sorunlar yaratabilecek hack’lerin alınıp satıldığı bir pazar yerine dönüşmemek adına böyle bir hamle yapmış olabilir.
Bu tarz hazır kodlar Twitter üzerinden bile satılabilecekken, Hickey’in sanat odaklı ve ulu orta diyebileceğimiz bir NFT platformunu tercih etmesi ilginç. Bu hem geleneksel sanat eseri anlayışımıza, hem de NFT pazarına bir meydan okuma aslında.
Bilgisayar kodları ve programların çökmesine sebep olacak güvenlik açıkları, “sanat” olarak görmeyi öğrendiğimiz şeyler değil. Oysa, bir araba motoru misali, bozulmadığı sürece nasıl çalıştığını sorgulamadığımız ve içine bakmadığımız dijital bir dünya var.
Günün birinde biri Facebook’unuzu hacklese, yahut bir bankayı çökertse ve bunu sanat için yaptığını söylese, olayı inceleyen dijital uzmanlar da öyle veya böyle kodu “güzel” bulsa, bu hacker bir siber suçtan yargılanabilir mi?
Dijital dünya giderek kanunsuzlaşıyor. Abramovic’le bir masada göz göze bakarak oturmak sanat ise, hack’lemek neden sanat olmasın?
ÇAĞDAŞ SANAT ÖLDÜ, YAŞASIN NFT
