Diyelim ki yeni bir ürün denediniz. Birkaç hafta sonra cildiniz paramparça: kızarık, pul pul dökülüyor ve sivilcelerle kaplı. Bu (fazlasıyla tatsız) sürece “cilt arınması” deniyor.
Kulağa resmi bir terim gibi gelse de (ve dürüst olmak gerekirse biraz korku filmi havası da verse), “cilt arınması” aslında tıbbi bir ifade değil. Daha çok internette kullanılan ve aslında oldukça yaygın bir durumu anlatan bir tabir. Temel olarak, cilt arınması; bir aktif bileşen eklenmesiyle — detaylara birazdan geleceğiz — cildinizin yenilenme hızının aşırı artması durumunda ortaya çıkar. Ne yazık ki bu, akne ve tahrişin de aynı şekilde hızlanması anlamına gelir.
Ve her ne kadar görüntüsü normal akneye benzese de, arada bazı önemli farklar — ve farklı tedavi yaklaşımları — vardır. Şu anda yaşadığınız cilt krizi konusunda şüpheleriniz varsa, üç uzman dermatoloğa aklınıza gelebilecek her soruyu — ve muhtemelen hiç düşünmediğiniz bazı soruları da — sorduk.
Cilt arınmasını ve akne patlamalarını aynı kefeye koymak kolay olurdu. Ancak gerçekte ikisi birbirinden oldukça farklıdır.
“Cilt arınması, aktif cilt bakım içeriklerinin cildin doğal eksfoliasyon (ölü hücrelerden arınma) sürecini hızlandırmasıyla ortaya çıkan bir tepkidir,” diyor Londra’daki Skin Surgery Associates’ten danışman dermatolog Dr. Rakesh Anand. “Bu nedenle, altta yatan tıkanıklıklar ve aknenin öncülleri olan mikrokomedonlar daha hızlı yüzeye çıkar ve geçici olarak sivilce, siyah nokta ya da gözenek tıkanıklığında artış görülür.”
Bir cilt arınması sırasında kızarıklık, pullanma veya soyulma da fark edebilirsiniz. Arınma belirtileri, yeni ürününüzü kullanmaya başladıktan birkaç gün ile iki hafta içinde ortaya çıkar ve genellikle dört ila altı hafta kadar sürer.
Bu belirtileri yaşıyorsanız, endişelenmeyin. Hoş bir süreç olmasa da bu, “aktif bileşenin işe yaradığının bir işareti,” diyor Anand.
Hatta, cilt arınması o kadar “aktif içerik işe yarıyor” algısıyla özdeşleşmiştir ki, insanlar çoğu zaman ikisinin mutlaka bir arada olması gerektiğini düşünür. Retinolünüzün etkisini göstermeye başladığını umuyorsanız, cildinizde arınma görmemeniz konusunda endişelenmeyin. Tıpkı arınmanın normal olması gibi, arınma yaşamamak da tamamen normaldir. “Bu, cildin altta yatan tıkanıklıkları temizleme sürecinin bir parçasıdır. Ancak kendi başına ulaşılması gereken bir hedef değildir ve herkes bu süreci yaşamaz,” diyor Anand.
Her yeni cilt bakım ürününde arınma beklememelisiniz. Yeni bir nemlendirici ya da güneş kremi kullandığınızda alarm durumuna geçmenize gerek yok. Cilt arınması özellikle “aktif” içeriklerle bağlantılıdır.
Montrose Clinic London & Lister Hospital’da danışman dermatolog olan Dr. Jonathan Kentley, bu aktif içerikleri şöyle sıralıyor:
“Retinoidler, arınmanın en yaygın tetikleyicilerinden biridir,” diyor Kentley. “Hücre yenilenmesini ve eksfoliasyonu hızlandırarak, önceden var olan mikrokomedonları yüzeye taşırlar. Bu molekül sınıfı ayrıca komedonları parçalar ve anti-enflamatuvar özellikler gösterir. Uzun vadede etkili akne tedavileri arasında yer alırlar ancak geçici alevlenmelere yol açabilecek bir adaptasyon süreci yaratabilirler.” Bu nedenle dermatologlar genellikle retinoid kullanımına yavaş yavaş başlanmasını, birkaç hafta içinde tam kullanıma geçilmesini önerir.
BHA’lar, yani salisilik asit içeren serum ve eksfoliantlar şu sıralar oldukça popüler, ancak arınma riskini de beraberinde getirir, diyor Kentley. “Salisilik asit yağda çözünebilir bir maddedir, bu sayede gözeneklerin derinliklerine nüfuz eder ve sebum ile biriken kalıntıları çözer. Bunu yaparken, gözeneklerde sıkışmış maddelerin yüzeye çıkmasını hızlandırabilir ve akneye eğilimli bölgelerde geçici sivilcelenmelere neden olabilir.”
AHA’lar olarak bilinen bu asitler serumlarda, toniklerde, maskelerde ve temizleyicilerde bulunabilir. Cilt dokusu ve tonunu yenilemekte harikadırlar, ancak arınma riskleri de vardır. “AHA’lar, cildin üst tabakasındaki hücreler arasındaki bağları çözerek cildi eksfoliye eder,” diyor Kentley. “Bu, özellikle diğer aktiflerle birlikte kullanıldığında, halihazırda var olan ama henüz görünmeyen (subklinik) lekelerin daha hızlı ortaya çıkmasına yol açabilir.”
C vitamini diğer aktif içerikler gibi bir eksfoliant değildir, ancak yine de “hassas kişilerde” arınmaya neden olabilir, diyor Kentley. “Özellikle de genel olarak aktif içeriklerden oluşan bir rutinin parçasıysa veya asitler ve retinoidlerle birlikte kullanılıyorsa.”
Tıpkı diğer konularda olduğu gibi, bu da uygulanan yüz bakımına bağlıdır. Birçok bakım, nemlendirme ve ışıltı kazandırmaya odaklıdır ve cildinizi fazla tahriş etmez. Ancak bakımınız “derin eksfoliasyon, komedon temizliği (ekstraksiyon) veya kimyasal peeling” içeriyorsa, “özellikle birçok toksin ve kir yüzeye çıkarıldığında, bazı kişilerde sonrasında alevlenme görülebilir; fakat bu genellikle kısa sürede geçer,” diyor Anand.
Kentley’e göre, yüz bakımlarının aksine, kimyasal peelinglerin arınmayı tetikleme olasılığı çok daha yüksektir; çünkü uygulama çok daha serttir.
“Peeling işlemleri, cildin üst tabakalarını soyarak ve hücre yenilenmesini hızlandırarak etki eder,” diyor. “Bunun sonucunda, daha önce pasif durumda olan tıkanmış gözenekler yüzeye çıkabilir. Arınmanın şiddeti ve süresi, peelingin gücüne ve öncesinde cildin durumuna bağlı olarak değişir. Çoğu kişi, peeling sonrası yaşanan sivilcelerin bir ila iki hafta içinde geçtiğini fark eder.”
Elbette, arınma ile sivilce patlamasını ayırt etmek her zaman siyah-beyaz bir durum değildir. Herkesin cilt tepkisi farklıdır ve arınma her kişide farklı görünebilir.
“İkisini ayırt etmek zor olabilir çünkü benzer süreçleri temsil ederler,” diyor University Hospitals Birmingham NHS Trust’tan danışman dermatolog Dr. Ajoy Bardhan. “Ancak temelde, iki en büyük fark şudur: Arınma genellikle yukarıda bahsedilen tedavilerden birinin kullanıldığı durumlarda ortaya çıkar ve görece kısa sürer — tipik olarak birkaç hafta, ancak birkaç günden altı haftaya kadar değişebilir.”
Ayrıca, “arınma genellikle mevcut sivilce bölgelerinde — her ne kadar her zaman olmasa da — siyah nokta, beyaz nokta ve sivilcelerin artmasına yol açar.”
Kentley de beyaz noktalar ve siyah noktaların tam olarak nerede ortaya çıktığına dikkat etmenin, arınma mı yoksa normal bir patlama mı olduğunu anlamada iyi bir gösterge olduğunu söylüyor. “Eğer birdenbire hep problem yaşadığınız bölgelerde (T bölgesi veya yanaklar gibi) sivilcelenme başladıysa ve rutininize yeni bir retinoid, eksfoliant asit ya da peeling eklediyseniz, bu büyük olasılıkla bir arınmadır,” diyor Kentley.
Tamam, artık bunun ne olduğunu adını koydunuz… Peki şimdi ne yapmalı? Bir sonraki adım, cildinizi olabildiğince destekleyerek hem arınma süresini kısaltmak hem de kalıcı izler bırakmamasını sağlamak.
“Doğru şekilde yönetildiğinde, arınma yara izi veya uzun vadeli bir hasara neden olmamalıdır,” diyor Anand. “Ancak aktif içerikleri agresif şekilde, yeterli nemlendirme veya güneş koruması olmadan kullanmak; cilt bariyerine zarar, inflamasyon sonrası hiperpigmentasyon ya da akne izlerine yol açabilir. Bu nedenle kontrollü ve destekleyici bir yaklaşım çok önemlidir.”
Anand’ın cildinizi arınma sürecinde nispeten mutlu tutmak için “temel önerileri” şunlar:
Ayrıca söylemeye gerek yok belki ama, sivilceleri sıkmamaya, patlatmamaya veya kurcalamamaya çalışın; bu, tahrişe ve izlere yol açabilir.
Eğer arınma sürecinizin çok uzun sürdüğünden ya da fazla agresif olduğundan endişeleniyorsanız, dikkat etmeniz gereken bazı işaretler var.
Anand, şu durumlarda dermatoloğa görünmenin faydalı olduğunu söylüyor:
Yukarıdaki belirtiler, “alerjik reaksiyon, kontakt dermatit ya da tıbbi tedavi gerektiren bir akne kötüleşmesi” anlamına gelebilir.
Cilt arınması aslında oldukça derin bir durum — kelimenin tam anlamıyla hücreleriniz ve cildin alt tabakalarıyla ilgili — bu yüzden başladıktan sonra tamamen “durdurmak” pek mümkün değildir. Tepkiyi tamamen önlemek de zor, özellikle de rutininize yeni bir aktif içerik ekliyorsanız.
Ancak cildinizin tepkisini daha iyi yönetmenin yolları vardır: aktif içerikleri rutininize yavaş yavaş eklemek ve bu süreçte cildinizi nemli, temiz ve korunmuş tutmak, arınma sürecini daha kontrollü geçirmenize yardımcı olur.
Gerçek şu ki: Arınma ne tamamen iyi ne de tamamen kötü. Bu, vücudunuzun yeni bir şeye verdiği doğal bir tepkidir.
“Doğru bağlamda, arınma aktif içeriklerin işini yaptığının bir işareti olabilir: tıkanıklığı yüzeye çıkarıp daha berrak ve sağlıklı bir cildin önünü açmak,” diyor Kentley. “Herkes için gerekli olmasa da, retinoidler, kimyasal eksfoliantlar ve profesyonel peeling tedavilerinde bilinen ve kabul edilen bir süreçtir.
“Herkes arınma yaşamaz ve yaşamamak, ürünlerinizin işe yaramadığı anlamına gelmez. Ancak bu süreci yaşayanlar için, her ne kadar rahatsız edici olsa da, genellikle cilt berraklığında, tonunda ve dokusunda fark edilir iyileşmelerle sonuçlanır. Önemli olan, bunu geçici bir aşama olarak görmek, bir geri adım olarak değil.”
BU İÇERİK İLK OLARAK BRITISH GQ WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
