Hepimiz metabolizmayı duymuşuzdur: Vücudunuzun enerjiyi ne kadar iyi — ya da kötü — işlediği. Metabolizma genellikle kilo alıp verme açısından konuşulur, ancak temelde metabolizma, “yemekteki potansiyel enerjiyi hücrelerimizi çalıştıran kullanılabilir bir enerji formuna dönüştürmek” demektir, diyor Good Energy: The Surprising Connection Between Metabolism and Limitless Health kitabının çok satan yazarı ve metabolik sağlık takip cihazı Levels’ın kurucu ortağı Dr. Casey Means. Metabolizmanız pek çok şeyi belirler (kilo da buna dahil ama tek başına değil) ve sağlıksız olduğunda tip 2 diyabetten Alzheimer’a, davranış bozukluklarından kardiyovasküler sorunlara, otoimmün hastalıklara kadar pek çok hastalığa yol açabilir.
Metabolik sağlık ise BMI’nizden (artık geçerliliğini yitirmiş bir ölçüt) çok daha fazlasıyla ilgilidir. Tüm metabolik sistemin — kan şekeri, kan basıncı, kan lipidleri, kardiyovasküler hastalık geçmişi ve vücut yağ oranı — en iyi şekilde çalışmasını ifade eder. Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, Amerikalıların %93,2’si metabolik olarak sağlıklı değil.
Bu terim, günlük dilimizde pek yer almıyor ve tıp alanında da nispeten yeni — bunun nedenlerinden biri, vücudumuza bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşmayı gerektirmesi; Dr. Means’in söylediğine göre, bu yaklaşım mevcut sağlık sistemimizde eksik. “İlginç bir durum yaşanıyor; Amerika Birleşik Devletleri’nde sağlık harcamalarına artık yılda 4,5 trilyon dolar ayırmamıza rağmen Amerikalılar giderek daha hasta hale geliyor,” diyor. “İnsanların hastalanmasını bekleyip ardından semptomlarını ve çeşitli rahatsızlıklarını ‘vurduğunu indirme’ tarzı tedavilerle ve ömür boyu süren kronik hastalık yönetimiyle kontrol altına almak çok daha kârlı.”
Ancak bütüncül bir yaklaşım benimsememek, insanların yaşam kalitesini olumsuz etkiliyor. “Metabolik sağlık her şeyi kontrol eder,” diyor kök nedenlere odaklanan bir sağlık kuruluşu olan Ciba Health’in baş sağlık sorumlusu Dr. Markyia Nichols. “Aslında genel dengeyi korumakla ilgilidir; vücudun her sistemini etkiler.” Metabolik sağlık en iyi seviyede olduğunda, insanlar genellikle daha fazla enerji, gelişmiş zihinsel berraklık, daha iyi fiziksel performans ve hatta artan bir iyi his hali yaşar. Tersine, zayıf metabolik sağlık kronik yorgunluk ve beyin sisi gibi durumlara katkıda bulunarak günlük aktivitelere katılmayı ve hayattan tam anlamıyla keyif almayı zorlaştırabilir. Ayrıca, “Metabolik sağlığınızı daha iyi kontrol altına alırsanız, neredeyse her kronik belirti ve hastalık riskini ciddi ölçüde azaltmış olursunuz,” diyor Means.
Günümüzde, sağlık uzmanlarının metabolik sağlığınızı kapsamlı bir şekilde değerlendirmek için ellerinde çok daha fazla araç var. Ayrıntılı yaşam tarzı anketleri, kan şekeri takibi, giyilebilir cihaz verileri, kan tahlilleri, tansiyon ölçümleri ve bel çevresi ölçümleri bu araçlar arasında. Bu değerlendirmeler, yalnızca kilo veya BMI gibi geleneksel sağlık ölçütleriyle görünmeyebilecek sorunları ortaya çıkarmaya yardımcı oluyor. Test sonuçları optimal aralıkların dışında çıkarsa, Nichols ve ekibi yaşam tarzına dayalı altta yatan tetikleyicileri ve etkileri belirlemek için derinlemesine inceleme yapıyor. “Sadece tek bir semptomu tedavi etmiyoruz, gerçekten bütüne bakıyoruz,” diyor Nichols. Kök neden odaklı veya önleyici bir sağlık uzmanına ulaşamasanız bile, bu laboratuvar testlerinin çoğu sigorta kapsamında karşılanabiliyor—sadece proaktif olup doktorunuza talepte bulunmanız gerekebilir.
Eğer şu anda metabolik olarak sağlıklı değilseniz, her şey bitmiş değil: Eskiden sandığımız gibi metabolizmanız “doğal olarak” hızlı ya da yavaş olmak zorunda değil. “Güç verici olan nokta,” diyor Means, “mitokondri fonksiyonumuzu geliştirmek için yapabileceğimiz çok şey olması.” Metabolik takip cihazı Lumen’in kurucu ortağı Michal Mor’a göre, metabolik sağlığımızı dört yaşam tarzı kategorisine öncelik vererek etkileyebiliriz: Beslenme, hareket, uyku ve stres seviyeleri.
Sonuçta, metabolik sağlığınızı en iyi hale getirmek için yapabileceğiniz en güçlü şeyler yeni değil—hemen her sağlık ve uzun ömür uzmanının önerileriyle uyumlu. Yeterli uyuyun, besin açısından zengin gerçek gıdalarla beslenin, günlük hareketi hayatınıza katın (bir kısmı mutlaka yoğun olsun) ve stres seviyelerinizi kontrol altında tutun.
BU İÇERİK İLK OLARAK GQ US WEB SİTESİNDE YAYINLANMIŞTIR.
